راهروها

پهنای مناسب برای راهروها چقدر است؟

یک راهرو می‌تواند برای عبور افراد، ماشین‌آلات، مواد اولیه، محصولات یا هر چیز دیگری باشد اما از آن‌جایی که معمولاً برای جابه‌جایی مواد از تجهیزاتی مثل گاری یا تراک‌های دستی یا پالت‌تراک استفاده می‌شود، مجازیم که تمام آن‌ها را به سه دسته‌ی اصلی تقسیم کنیم:

راهروهایی که برای عبور افراد هستند.

راهرویی که برای عبور وسایل حمل‌ونقل هستند.

راهروهایی که هم برای عبور افراد و هم برای عبور وسایل نقلیه هستند.

پهنای راهروهایی که فقط برای رفت‌ و آمد افراد استفاده می‌شوند حدأقل ۷۵ سانتی‌متر تنظیم می‌شود اما در شرایط کمبود فضا ممکن است کمتر هم انتخاب شود.

در مورد پهنای راهروهایی که برای عبور و مرور تجهیزات حمل‌ونقل استفاده می‌شوند باید اطلاعات کافی در مورد (۱) نوع تجهیزات انتقال و (۲) حجم موادی که جابه‌جا می‌شود داشته باشیم.

در مورد تجهیزات حمل‌ونقل باید مشخص شود که حدأکثر چه پهنایی دارند، ترافیک عبور و مرورشان چقدر است و به چه فضایی برای چرخش یا مانور نیاز خواهند داشت، اما به‌صورت کلّی وقتی تراک‌ها به صورت یک طرفه حرکت می‌کنند به راهرویی با پهنای حدأقل ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر نیاز است و اگر قرار باشد که به صورت دو طرفه تردد کنند باید این مقدار تقریبی را در ۲ ضرب کنیم و کمی فاصله‌ی ایمنی (مثلاً ۶۰ سانتی‌متر) در نظر بگیریم و در این حالت به راهرویی با حدأقل ۳ تا ۳٫۵ متر پهنا نیاز داریم و در راهروهایی که ترافیک عبور ماشین‌آلات زیاد است و کارکنان هم تردید می‌کنند ممکن است این مقدار تا ۶ متر افزایش باشد.

همچنین در مورد حجم موادی که جابه‌جا می‌شود (مثل مواد اولیه یا محصولات نهایی یا قطعات نیم‌ساخته یا ضایعات) باید حدأکثرِ‌ اندازه‌ی آن‌ها را مشخص کنیم تا از تناسب آن‌ها با فضای راهروها اطمینان حاصل شود.

یکی از شاخص‌های مهم، نسبت مساحت‌شان به مساحت کل است که در تصاویر زیر آن را برای دو طرح مختلف محاسبه کردیم: (نواحی سفید رنگ راهروها هستند)

طرح‌ریزی راهروها باید طوری انجام شود که تمام نقاط مهم در دسترس باشند و محدودیتی برای انتقال مواد یا جابه‌جایی نفرات وجود نداشته باشیم و ضمن رعایت این موارد تلاش می‌کنیم که شاخص مذکور به حدأقل برسد.

اگر با محدودیت فضا روبه‌رو باشیم و لازم باشد که پهنای راهروها را به حدأقل برسانیم، می‌توانیم تمرکزمان را از روی راهروها برداشته و روی وسایل حمل‌ونقل تمرکز کنیم، مثلاً به‌جای لیفتراک‌ها و ریچ‌تراک‌ها از تراک‌های ایستاده استفاده کنیم که کوچک‌تر هستند و به فضای مانور کمتری احتیاج دارند.

از سوی دیگر اکثر کارخانجات به مرور رشد می‌کنند و به فضای بیشتری برای دپارتمان‌ها نیاز خواهد داشت، چون نفرات و ماشین‌آلات دیگری به مجموعه‌ی آن‌ها اضافه می‌شود یا حجم تولید افزایش میابد و به انبارهای بزرگ‌تری نیاز خواهند داشت و در نتیجه یکی از راهکارهای منطقی و رایج آن است که در طرح‌ اولیه‌ی کارخانه، اندازه‌ی راهروها را بزرگ‌تر در نظر می‌‌گیرند تا از همین فضا بعداً برای توسعه‌ی بخش‌ها دیگر استفاده شود.

در آخر به این نکته توجه کنید که لازم نیست حتماً فضای خاص و جداگانه‌ای برای راهروها داشته‌ باشیم بلکه خیلی اوقات فضای خالی بین ایستگاه‌های کاری و تجهیزات همان کارکرد  را دارد و می‌تواند برای عبور و مرور افراد و مواد و تجهیزات استفاده شود که نمونه‌ای از این شرایط را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید: