راهروها

انواع راهروها

معمولاً در واحدهای صنعتی، یک یا چند راهروی اصلی (Main Aisle)  و یک یا چند راهروی متقاطع (Cross Aisle) وجود دارد. این راهروها معمولا سرتاسری، بلند و مستقیم هستند و میان دپارتمان‌ها و المان‌های اصلی کارخانه ارتباط ایجاد می‌کنند.

ضمناً هر کدام از دپارتمان‌ها مثل انبارها، واحد تراش‌کاری، واحد کنترل کیفیت، واحد بسته‌بندی یا حتی ایستگاه‌های کاری ممکن است شامل راهروهای فرعی باشند، که به آن‌ها راهروهای دپارتمانی یا درون‌بخشی می‌گوییم. این راهروها شاید بن‌بست یا غیرمستقیم باشند. در زیر، تصویر اول فقط راهروهای اصلی و متقاطع و تصویر دوم: راهروهای اصلی، متقاطع و دپارتمانی را نمایش می‌دهد.

راهروها را می‌توانیم بر اساس کارکردشان به گروه‌های مختلف تقسیم‌بندی کنیم. مثلاً بعضی از آن‌ها برای عبور و مرور کارکنان هستند و به عنوان راهروهای پرسنلی شناخته می‌شوند، یا بعضی  برای دسترسی به تجهیزات آتش‌نشانی، کمک‌های اولیه یا سیستم‌های ایمنی هستند که راهروهای اورژانسی نامیده می‌شوند.

راهروها را بر حسب این که محل عبور افراد هستند یا ماشین‌آلات، به گروه‌های زیر تقسیم می‌کنند:

راهروهایی که فقط برای عبور افراد هستند.

راهرویی که برای عبور وسایل حمل‌ونقل هستند.

راهروهایی که هم برای عبور افراد و هم برای عبور وسایل نقلیه هستند.

پهنای مناسب برای راهروها چقدر است؟

پهنای راهروهایی که فقط برای رفت‌ و آمد افراد استفاده می‌شوند باید حدأقل ۷۵ سانتی‌متر باشد. البته گاهی که فضا محدود است، این مقدار را کم‌تر در نظر می‌گیرند. در مورد پهنای راهروهایی که برای عبور و مرور تجهیزات حمل‌ونقل استفاده می‌شوند، باید اطلاعات کافی در مورد نوع تجهیزات و شدت جریان مواد داشته باشیم. معمولاً وقتی تراک‌ها به صورت یک طرفه حرکت می‌کنند و دور نمی‌زنند، پهنای راهرو باید حدأقل ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر باشد. اما اگر قرار است در دو لاین تردد کنند، باید این مقدار را در دو ضرب کنیم و کمی فاصله‌ی ایمنی (مثلاً ۶۰ سانتی‌متر) در نظر بگیریم. در این حالت به راهرویی با حدأقل ۳ تا ۳٫۵ متر پهنا نیاز داریم. همچنین اگر ترافیک عبور ماشین‌آلات زیاد است و کارکنان هم در آن راهروها تردد می‌کنند، می‌توانیم این مقدار را تا ۶ متر افزایش دهیم.

ملاحظاتی برای طراحی راهرو

یکی از شاخص‌های مهم در طرح‌ریزی، نسبت مساحت راهروها به مساحت کل است که اصولا هر چه کم‌تر باشد بهتر است. در مثال‌های زیر، مقدار شاخص در تصویر اول کم‌تر از مقدار آن در تصویر دوم است. راهروها باید به نحوی طرح‌ریزی شوند که تمام نقاط مهم در دسترس باشند، فضای کافی برای توسعه‌ی واحد تولیدی وجود داشته باشد و شاخصی که گفتیم به حدأقل برسد.

اگر به دلیل محدودیت فضا چاره‌ای جز کاهش پهنای راهروها نیست، می‌توانیم تمرکزمان را از راهروها برداشته و روی وسایل حمل‌ونقل تمرکز کنیم. مثلاً به‌جای لیفتراک و ریچ‌تراک از تراک‌های ایستاده استفاده کنیم که به فضای مانور کمتری احتیاج دارند.

اکثر کارخانجات به مرور توسعه می‌یابند و به فضای بیشتری برای تسهیلات جدید نیاز خواهند داشت. یکی از راهکارهای منطقی و رایج آن است که اندازه‌ی راهروها را بزرگ‌تر در نظر می‌‌گیرند تا از همین فضا بعداً برای توسعه‌ی بخش‌ها دیگر استفاده شود. در ادامه این راهکار را به تصویر کشیده‌ایم.

ناگفته نماند که لازم نیست فضای خاص و جداگانه‌ای برای راهروها داشته‌ باشیم؛ بلکه خیلی اوقات می‌توانیم از فضای خالی بین ایستگاه‌های کاری و تجهیزات به عنوان راهرو استفاده کنیم.