نمودار فرایند عملیات (OPC)

۱٫ تعیین یک قطعه (محصول) برای آغاز ترسیم OPC

در قدم اول باید یکی از قطعات سازنده‌ی محصول را انتخاب کنیم تا نقطه‌ی آغازین رسم OPC باشد و نکات زیر به انتخاب‌مان کمک می‌کند:

اگر قطعه‌ای وجود دارد که سایر قطعات روی آن نصب می‌شوند یا زیرمجموعه‌ی آن هستند، همان را برای شروع انتخاب می‌کنیم.

اگر چند مجموعه یا قطعه‌ی مختلف و جدا از هم وجود دارد، مجموعه‌ای را انتخاب می‌کنیم که محصولات بیشتری زیرمجموعه‌ی آن باشند.

اگر قدم اول مبهم به نظر می‌رسد نگران نباشید،‌ تنها شرطی که باید رعایت کنید آن است که قطعه‌ی انتخاب شده زیرمجموعه‌ی محصول بزرگ‌تری نباشد یا اگر هست، قصد بررسی آن را در نمودارمان نداشته باشیم؛ با رعایت همین شرط ساده، حتی اگر انتخابتان ایده‌آل نباشد، نمودار به درستی رسم می‌شود.

به مرور و با کسب تجربه یاد می‌گیرید فرایندهایی را برای شروع انتخاب کنید که نهایتاً باعث نموداری منظم‌تر و شکیل‌تر شوند.

۲٫ نمایش مواد ورودی به اولین فرایند تولید

می‌خواهیم ترسیم نمودار را از قطعه یا مجموعه‌ای که در قدم اول انتخاب کردیم، شروع کنیم.

در مسیر تولید، حتماً باید موادی وجود داشته باشد که با پردازش یا اتصال آن‌ها به محصول نهایی برسیم و به صورت کلّی تمام خط‌های عمودی OPC با ورود مواد (خط‌های افقی) آغاز می‌شوند.

مثلاً تصویر زیر می‌تواند نقطه‌ی آغازین یک فرایند باشد که ورود ورق ۸ میلیمتری فولادی با DIN 1016 را نشان می‌دهد.

همان‌طور که می‌بینید عنوان ماده‌ی ورودی و استاندارد آن را بالای خط افقی نوشتیم، اما از شیوه‌های دیگری هم برای نمایش اطلاعات استفاده می‌شود.

اگر ماده‌ی ورودی یکی از محصولات کارخانه باشد، خط افقی که رسم کردیم از سمت چپ به فرایند تولید آن محصول متصل می‌شود، وگرنه مثل تصویری که در بالا می‌بینید از سمت چپ آزاد می‌ماند؛ این نکته را در مثال‌هایی که از OPC می‌نویسیم به وضوح می‌بینید.

۳٫ نمایش عملیات و بازرسی‌هایی که روی ماده‌ی ورودی انجام می‌شود

در تصویر زیر یک شفت مدل EKM با قطر ۲۴ میلیمتر وارد فرایند شده و به ترتیب عملیات روتراشی و آج‌زنی و رزوه‌زنی روی آن انجام شده است. همین نمودار را در قدم‌های بعدی تکمیل خواهیم کرد.

در تصویر بالا، زمان لازم برای روتراشی (Turning) را ۲٫۵ دقیقه منظور کردیم و معمول است که آن را در محل‌هایی که با آبی و قرمز مشخص کردیم بنویسند، اما همیشه این‌طور نیست و گاهی از روش‌های دیگری برای درج اطلاعات استفاده می‌کنند یا حتی گاهی از زبان فارسی برای نمایش توضیحات استفاده می‌شود.

همچنین نوع فعالیت‌ها (Turning،  Knurling، Threading، Dimensional Inspection) را در سمت راست علائم (دایره و مربع) مشخص کردیم و دپارتمانی که آن‌ها را انجام می‌دهد زیر آن نوشتیم.

اگر بخواهیم نام فرد یا گروهی که فعالیت‌ها را انجام می‌دهند اضافه کنیم، آن را زیر دپارتمان‌ها بنویسیم و برای نمایش مسافتی که مواد از فعالیتی تا فعالیت دیگر طی می‌کنند، می‌توانیم آن را در سمت چپ خط عمودی و در فاصله‌ی میان آن فعالیت‌ها بنویسیم. توجه داشته باشید که گاهی زمان یا مسافت میان چند فعالیت به‌صورت یک‌جا نوشته می‌شود (به‌جای نوشتن جداگانه).

۴٫ نمایش فرایند ساخت و ورود سایر محصولات زیرمجموعه

برای ادامه‌ی رسم نمودار لازم است که درک درستی از اقدامات انجام شده داشته باشیم. تا این لحظه، شفتی داریم که روی آن تراشکاری شده، از یک سمت رزوه خورده و از سمت دیگر آج‌زنی شده است اما در ادامه می‌خواهیم دیسکی روی آن قرار بگیرد و با مهره سفت شود، پس باید دیسک و مهره هم به فرایند اصلی اضافه کنیم.

از طرفی چون دیسک هم یکی از محصولات کارخانه است باید فرایند تولید آن هم در OPC رسم کنیم و به تصویری شبیه زیر می‌رسیم:

برای فرایند تولید دیسک، یک ورق فولادی ۸ میلیمتر وارد فرایند شده است و به شکل دیسک برش خورده، وسط آن سوراخ و عملیات حرارتی شده و نهایتاً در واحد نقاشی رنگ شده است؛ این قطعه‌ در آخر به فرایند اصلی (شفت) اضافه می‌شود.

ادامه‌ی این درس (حدود ۷۵ درصد از مطالب باقیمانده) تنها در دسترس مشترکین ویژه‌ی ویکی‌تولید قرار می‌گیرد.