دوره‌ی طرح‌ ریزی

پاسخ به این سوال کمی طولانی است و برای همین درس مستقلی برای آن در نظر گرفتیم، اگر هنوز مقدمه‌ی طرح‌ریزی را نخوانده‌اید روی لینک زیر کلیک کنید:

در این دوره مطالبی را بررسی می‌کنیم که برای تمام علاقمندان تولید مناسب است، با این حال مطالب‌مان مطابق سرفصل‌های وزارت علوم و کتب دانشگاهی تنظیم نشده است و دانشجویان صرفا باید به عنوان یک دوره‌ی تکمیلی از آن استفاده کنند.

ضمنا گاهی در طرح‌ریزی از الگوریتم‌های خاص و ساختارهای محاسباتی استفاده می‌کنند یا بخشی از کارها را به کمک نرم‌افزارها انجام می‌دهند که در سرفصل‌های این دوره نیست و عزیزانی که به دنبال چنین موضوعاتی هستند باید منابع دیگری را انتخاب کنند.

قبل از هر چیزی به این نکته توجه کنید که دسترسی به حدود بیست درصد از درس‌های این دوره برای همه‌ی کاربران آزاد است.

در ویکی‌تولید فقط لایسنس دوره‌هایی به‌صورت جداگانه فروخته می‌شود که تکمیل شده باشند، در غیر اینصورت امکان قیمت‌گذاری نداریم و از طرفی احساس می‌کنیم که کامل نبودن مطالب ممکن است باعث نارضایتی شما عزیزان شود‌.

اما مشترکین نامحدود به تمام مطالب سایت دسترسی دارند و به همین علت مطابق قوانین سایت می‌توانند به مطالب فعلی دوره‌ی طرح‌ریزی هم دسترسی داشته باشند.

انشالله به زودی با تکمیل مباحث، امکان خرید جداگانه‌ی دوره‌ی طرح‌ریزی را هم مثل دوره‌های دیگر فعال می‌کنیم.

مسیر طرح‌ریزی طولانی است و برای آن باید جزئیات زیادی را در نظر بگیریم و اطلاعات زیادی را آماده کنیم، پس اگر رویه‌‌ی مشخصی نداشته باشیم با حجم زیادی از اطلاعات پراکنده روبه‌رو می‌شویم که دسته‌بندی مشخصی ندارند و ارتباط‌شان معلوم نیست، به همین علت افرادی مثل فرانسیس (Francis) و موتر (Muther) و اپل (Apple) و رید (Reed) ساختارها و مراحل متفاوتی برای طرح‌‌ریزی پیشنهاد کرده‌اند.

ما هم در دوره‌ی طرح‌ریزی باید ساختار و رویه‌ی مشخصی معرفی می‌کردیم و برای آن دیدگاه موتر یا روش SLP را مبنا قرار دادیم.

البته فازهای چهارگانه‌ای که برای این دوره انتخاب کردیم کمی با SLP متفاوت است و دلیل آن را در پاسخ به سوال بعدی توضیح دادیم.

موتر به‌عنوان مبتکر SLP روی شاخص‌های توصیفی تأکید داشت و ما هم این چهارچوب فکری را برای دوره‌ی طرح‌ریزی ویکی‌تولید مناسب دیدیم، به همین علت عموم ابزارهایی که استفاده می‌کنیم همان مواردی است که در SLP استفاده می‌شوند.

همچنین فازهای چهارگانه‌ی را بسیار شبیه SLP تنظیم کردیم:

• فاز اول دوره‌ی ویکی‌تولید همان فاز دوم SLP است.
• فاز دوم دوره‌ی ویکی‌تولید همان فاز سوم SLP است.
• فاز سوم دوره‌ی ویکی‌تولید همان فاز اول SLP است.

اما فاز چهارم SLP را استفاده نکردیم چون پیاده‌سازی طرح کارخانه نیازمند تخصص‌های مختلفی در حوزه‌های مهندسی عمران و معماری و برق و سیالات است و به نظرمان رسید که شاید نگاه سطحی به مراحل اجرایی، علاوه بر کارآمد نبودن موجب گمراهی شما عزیزان شود، لذا به جای آن فاز چهارم را به خروجی گرفتن از پروژه اختصاص دادیم.

البته عدم رعایت ترتیب فازهای SLP به این معنا نیست که آن را تغییر داده باشیم، چون موتر هم در کتابش از همین رویه‌ی آموزشی استفاده می‌کند و موقعیت کارخانه را بعد از طرح‌بندی کلیات و جزئیات آمورش می‌دهد اما اعتقاد دارد که در پروژه‌های طرح‌ریزی باید از کلی‌ترین حالت ممکن یا همان تعیین موقعیت کارخانه شروع کنیم.

با این حال زمانی که ساختار دوره‌ی طرح‌ریزی را می‌نوشتیم احساس کردیم که تفاوت رویه‌ی آموزشی SLP با مدل کاربردی آن می‌تواند برای بعضی کاربران مبهم باشد و به همین علت جای آن‌ها را عوض کردیم تا همه‌ی عزیزان ترتیب مطالعه‌ی مطالب را رعایت کنند.

ضمنا کتاب SLP فقط روی چیدمان و جریان مواد تمرکز دارد و موضوع تجهیزات انتقال را در ساختار دیگری به نام SHA بررسی می‌کند، پس تمام موضوعات تکمیلی که بررسی می‌کنیم، مثل ماشین‌آلات و المان‌های کارخانه و جریان مواد و تجهیزات انتقال، ارتباطی با SLP ندارند.

فاز اول برای طرح‌یندی کلیات است، یعنی مشخص می‌کنیم که کارخانه‌مان به‌صورت کلی چه بخش‌هایی داشته باشد و این بخش‌ها چگونه در کنار هم قرار بگیرند.

در فاز دوم بررسی می‌کنیم که هر بخش کلی (که در فاز اول انتخاب کردیم) چه جزئیاتی داشته باشد و چگونه در کنار هم قرار بگیرند.

در فاز سوم موقعیت مکانی کارخانه را تعیین می‌کنیم و به این علت بعد از فازهای دوم و سوم قرار گرفته است که بتوانیم فضا و سایر ویژگی‌های ضروری آن را شناسایی کنیم.

در فاز چهارم تلاش می‌کنیم که از تمام فعالیت‌های قبلی خروجی بگیریم تا قابلیت ارائه و اجرا داشته باشد.

برای اینکه طرح‌ریزی با دقت انجام شود به اطلاعات دیگری در مورد جریان مواد، تجهیزات انتقال، ماشین‌آلات و بعضی بخش‌های دیگر کارخانه مثل انبارها و راهروها و واحدهای تحویل و ارسال نیاز داریم.

اصولا فرصت بررسی عمیق این موضوعات در چهارچوب طرح‌ریزی وجود ندارد و مجبوریم نگاه سطحی‌تری به آن‌ها داشته باشیم، یعنی نمی‌توانیم با یادگیری طرح‌ریزی همزمان در حوزه‌ی ماشین‌آلات و منابع انسانی و مونتاژ و بسته‌بندی و معماری و علوم دیگر به مهارت برسیم اما مرور مقدماتی این موضوعات به کاربردی‌تر شدن طرح‌ریزی کمک می‌کند.

به همین علت در دوره‌ی طرح‌ریزی ویکی‌تولید تا حدی همه‌ی این موضوعات را در قالب مجموعه‌های جداگانه بررسی می‌کنیم تا اعم نیازتان در همین مجموعه برآورده شود.

برای استفاده از دوره باید از فاز اول شروع کنید و آن را دنبال کنید تا نهایتا به فاز چهارم برسید.

در هر فاز درس‌هایی وجود دارد که باید به ترتیب مطالعه کنید و در برگه‌ی راهنمای هر فاز توضیحات بسیار مهمی نوشتیم که ارتباط میان درس‌ها را نشان می‌دهد.

اگر همه‌ی مطالب را به ترتیب بخوانید، خودبه‌خود مطالب تکمیلی مثل جریان مواد و مجموعه‌ی ماشین‌آلات در مسیر مطالعه‌تان قرار می‌گیرد و از هیچ مطلب مهمی عبور نخواهید کرد.

ساختار مطالب طوری تنظیم شده است که علاوه بر آموزشی بودن جنبه‌ی کاربردی داشته باشد، لذا وقتی طرح‌ریزی را یاد گرفتید می‌توانید به سادگی اطلاعات مورد نیازتان را پیدا کنید.

چهار فاز اصلی طرح‌ریزی تا حد زیادی آماده است اما مطالب مربوط به اجزای کارخانه (مثلا انبارها یا تجهیزات انتقال) به زمان بیشتری نیاز خواهد داشت.

لذا مشکلی در فرایند یادگیری نخواهید داشت، چون مطالب مسیر اصلی طرح‌ریزی کامل شده است و مطالب تکمیلی می‌ماند که نبودشان خللی ایجاد نمی‌کند و صرفا برای ارتقای مهارت‌های شما در طرح‌ریزی است.

این دسته از مطالب هم به‌صورت مستمر در حال آماده‌سازی هستند و به مرور می‌توانید دانش‌تان را با مطالعه‌ی آن‌ها تکمیل کنید.

حجم کارمان در دوره‌ی طرح‌ریزی زیاد است و مجبوریم به موازات آن سایر موضوعات را هم بررسی کنیم، لذا مطابق زمان‌بندی که داریم احتمالا ضبط فایل صوتی این دوره تا پاییز  ۱۴۰۰ طول می‌کشد.

به‌صورت کلّی هیچ کدام از نوشته‌های ویکی‌تولید به‌صورت ترجمه‌ی مستقیم نیست، بلکه هر موضوعی را در منابع مختلف بررسی می‌کنیم و نتیجه را به‌صورت مفهومی برای شما تألیف می‌کنیم.

برای دوره‌ی طرح‌ریزی از منابع زیر استفاده کردیم:

۱- کتاب Systematic Layout Planning از Richard Muther و Lee Hales ویراست چهارم

فازهای دوره‌ی طرح‌ریزی و مراحل چیدمان کارخانه بر اساس این کتاب تنظیم شده است.

البته فازهایی که انتخاب کردیم کمی تغییر کرده است که دلایل آن را در قالب سؤالات دیگر پاسخ دادیم.

۲- کتاب Product Design and Factory Development از Richard Crowson ویراست دوم

بخشی از نکات ارائه شده در درس‌های جریان مواد، تعیین موقعیت کارخانه و انتخاب ماشین‌آلات از این کتاب استخراج شده است.

۳- کتاب Plant Layout and Materials Handling از Richard Crowson

در تنظیم درس‌های مربوط به بعضی ابزارها مثل دیاگرام جریان یا نمودار فرایند جریان از این کتاب استفاده کردیم.

۴- کتاب Manufacturing Facilities Design & Material Handling از Matthew P.Stephens و Fred E.Meyers ویراست پنجم

آثار این کتاب را بیشتر در درس‌های مربوط به تعیین المان‌های کارخانه مثل انبارها و تجهیزات انتقال و بخش‌های اداری می‌بینید اما در بعضی درس‌های مربوط به نمودارهای ارتباط و دیاگرام‌ها هم از آن استفاده کردیم.

۵- هندبوک کاربردی Material Flow Analysis از Paul H.Brunner و Helmut Rechberger انتشارات LEWIS

از این کتاب برای تألیف بخشی از درس‌های مجموعه‌ی جریان مواد استفاده کردیم.

۵- هندبوک کاربردی Material Flow Analysis از Paul H.Brunner و Helmut Rechberger انتشارات LEWIS

از این کتاب برای تألیف بخشی از درس‌های مجموعه‌ی جریان مواد استفاده کردیم.

۶- کتاب Modeling and Analysis of Manufacturing Systems از Charles R. Standridge و Ronald G. Askin

بخش زیادی از مطالب درس تکنولوژی گروهی با کمک این کتاب تنظیم شده است.

۷- کتاب Handbook Factory Planning and Design از Hans-Peter Wiendahl و Jurgen Reichardt Peter Nyhuis انتشارات SPRINGER

بخشی از درس‌های مربوط به روشنایی، نقاط ورود و خروج، بخش‌های دریافت و تحویل، سالن‌های مونتاژ، طراحی محل کار، راهروها و … با کمک این کتاب کمنظیر تهیه شده است.

۸- کتاب Factory Planning Manual از Michael Schenk و Siegfrid Wirth و Ergon Muller انتشارات SPRINGER

بعضی نکاتی که در درس‌های مربوط به موقعیت کارخانه گفتیم از این کتاب استخراج شده است.

۹- کتابچه‌ی ASME با عنوان Operation and Flow Process Charts

بسیاری از مثال‌هایی که برای درس‌های OPC و FPC مشاهده کردید و همچنین سرفصل‌های آموزشی درس OPC با کمک این کتابچه تهیه شده است.

۹- کتابچه‌ی ASME با عنوان Operation and Flow Process Charts

بسیاری از مثال‌هایی که برای درس‌های OPC و FPC مشاهده کردید و همچنین سرفصل‌های آموزشی درس OPC با کمک این کتابچه تهیه شده است.

۱۰- کتاب Metric Handbook Planning and Design Data از David Adler ویراست دوم

این کتاب یک منبع معماری است و مستقیماً ارتباطی با طرح‌ریزی ندارد اما بعضی نکاتی که در مورد فضاها گفتیم و بعضی تخمین‌هایی که زدیم با کمک همین کتاب بوده است.

۱۱- کتاب Systematic Handling Analysis از Richard Muther و Knut Haganas 

با این‌که در موضوع طرح‌ریزی از رویه‌ی موتر استفاده کردیم اما برای سیستم‌های انتقال ترجیح دادیم که به‌جای تحلیل سیستمی SHA، روی تجهیزات مربوط به آن تمرکز کنیم؛ با این حال از این کتاب برای طبقه‌بندی مواد و ارائه‌ی بعضی تعاریف استفاده کردیم.

۱۲- کتاب Introduction To Materials Handling از Richard Muther و SIDDHARTHA RAY

از این کتاب برای تألیف بسیاری از درس‌های مربوط به تجهیزات انتقال استفاده کردیم.

۱۳- کتاب Conveyors Application, Selection and Integration از Patrick M. McGuire

در درس‌های مربوط به نوار نقاله‌ها (مربوط به تجهیزات انتقال) از این کتاب استفاده کردیم.

۱۴- کتاب Operations Management از William J.Stevenson ویراست دوازدهم

این کتاب یکی از منابع روان و جذاب مدیریت عملیات است که روش‌های کلاسیک چیدمان (فرایندی، محصولی، گروهی، ثابت) را به‌صورت جذابی ارائه کرده است، لذا در درس‌های مربوطه تلاش کردیم از طرز بیان همین کتاب الگوبرداری کنیم.

۱۵- کتاب Assembly Processes Finishing, Packaging and Automation از Richard Crowson انتشارات Taylor & Francis

در تألیف بعضی درس‌های مربوط به آشنایی با المان‌های کارخانه نگاهی به مطالب این کتاب داشتیم.

۱۶- کتاب Warehouse Management از Gwyne Richards ویراست دوم

اکثر مطالب مربوط به انبارها از کتاب Manufacturing Facilities Design & Material Handling استخراج کردیم اما از این کتاب هم کمک گرفتیم.

البته این کتاب به‌صورت اختصاصی در مورد مدیریت انبار محصولات است (نه انبار مواد اولیه یا Storage) نوشته شده است و بیشتر مباحث آن کاربردی برای طرح‌ریزی ندارد.

۱۷- کتاب Material Handling: Principles and Practices از Van Nostrand

بخشی از توضیحات مربوط به اصول طراحی سیستم انتقال (مثل جاذبه و موارد دیگر) از این کتاب گرفته شده است، البته کتاب‌های Manufacturing Facilities Design & Material Handling و Introduction to Materials Handling هم به خوبی این موضوع را بررسی کرده‌اند.

۱۸-کتاب Plant Layout and Material Handling از J.M Apple نسخه‌ی سوم از انتشارات John Wiley

در درس مربوط به راهروها از اطلاعات این کتاب استفاده کردیم، همچنین در درس‌ مربوط به محاسبه‌ی فضاها از کاربرگی صحبت می‌کنیم که مربوط به این کتاب است.

به مرور مطالب دیگری که برای تکمیل دوره‌ی طرح‌ریزی استفاده کردیم به این فهرست اضافه می‌کنیم.