شما در حال خواندن روش امتیازدهی وزن‌دار برای تعیین مکان واحد صنعتی هستید. این درس مربوط به مجموعه طرح‌ریزی است.

روش امتیازدهی وزنی برای تعیین مکان کارخانه (Factor Rating)

وقتی چند گزینه مختلف برای مکان واحد صنعتی داریم، انتخاب بهترین گزینه یک تصمیم است. ابزارها و روش‌های متفاوتی برای تصمیم‌گیری وجود دارد. امتیازدهی وزن‌دار (Weighted Factor Rating) یکی از رایج‌ترین و ساده‌ترین این روش‌ها است. در این روش برای مقایسه‌ی گزینه‌ها، چند پارامتر انتخاب می‌کنیم. سپس به هر گزینه، در ازای هر پارامتر امتیاز می‌دهیم. اهمیت پارامترها یکسان نیست، پس برای آن‌ها ضریب تعیین می‌کنیم. در پایان و بعد از اعمال ضریب‌ها، مجموع امتیاز را برای هر گزینه حساب می‌کنیم. گزینه‌ای در اولویت خواهد بود که امتیاز بالاتری کسب کند.

نکته: در فاز سوم طرح‌ریزی، از روش امتیازدهی وزن‌دار برای انتخاب لی‌اوت استفاده خواهیم کرد. پس می‌توانید برای دیدن مثال‌های بیشتر به این لینک مراجعه کنید.

برای استفاده از روش امتیازدهی وزن‌دار به چه اطلاعاتی نیاز داریم؟

فرض کنید چند گزینه برای مکان واحد صنعتی پیشنهاد شده و باید یکی از آن‌ها را انتخاب کنیم. مثلاً گزینه اول یک قطعه زمین در شهرک صنعتی الف و گزینه‌ی دیگر زمینی در شهرک صنعتی ب است. برای ارزیابی و مقایسه گزینه‌ها باید معیار داشته باشیم. پس ابتدا مهم‌ترین معیارها را شناسایی می‌کنیم. همچنین برای این که بتوانیم گزینه‌ها را متناسب با معیارها بسنجیم، باید به اطلاعات مرتبط دسترسی داشته باشیم. مثلاً اگر پارامترهای مورد نظر قیمت خرید و متراژ هستند، باید در مورد قیمت خرید و متراژ هر گزینه تحقیق کنیم.

روش امتیازدهی وزنی برای تعیین مکان کارخانه

ترتیب استفاده از روش امتیازدهی وزن‌دار

در بحث انتخاب مکان مناسب برای واحد صنعتی توسط روش امتیازدهی وزن‌دار، باید اقدامات زیر را به ترتیب انجام دهیم.

۱- تعیین گزینه‌های مکانی

گفتیم که روش امتیازدهی وزن‌‌دار برای مقایسه گزینه‌ها و شناسایی مناسب‌ترین گزینه است. بنابراین بر اساس پارامترهایی که در این درس گفتیم، گزینه‌هایی که ظاهراً مناسب به نظر می‌رسند را شناسایی می‌کنیم. البته معمولاً گزینه‌هایمان محدودند. زیرا در عموم موارد از ابتدا منطقه خاصی -مثل یک استان یا محدوده یک شهر- را در نظر داریم. از میان زمین‌ها و سوله‌های آن منطقه، خیلی از آن‌ها غیر صنعتی هستند و نمی‌توانیم برای آن‌ها مجوز بگیریم. خیلی‌ها بیش از اندازه کوچک یا بزرگند. بعضی خیلی گران هستند و بعضی با فعالیت‌مان تناسب ندارند. در نتیجه فقط چند گزینه‌ی محدود باقی می‌ماند.

۲- تعیین پارامترهای ارزیابی

در درس انتخاب مکان کارخانه، با تعدادی از معیارهای مهم در انتخاب مکان کارخانه آشنا شدید. برای استفاده از روش امتیازدهی وزن‌دار و انتخاب پارامترهای مهم، معیارهای ارائه شده در این درس بسیار مناسب هستند. برای انتخاب دقیق‌تر پارامترها باید به نکات زیر توجه کنیم.

بعضی ویژگی‌ها باید لزوماً در تمام گزینه‌ها وجود داشته باشند. مثلاً کاربری آن‌ها باید متناسب باشد، وگرنه امکان اخذ مجوز برای آن‌ها وجود ندارد. اصولاً گزینه‌هایی که انتخاب می‌کنیم و قصد مقایسه‌شان را داریم، باید تمام ویژگی‌های ضروری را داشته باشند. بدیهی است معیارهایی که وضعیت مشابهی در تمام گزینه‌ها دارند، کمکی به مقایسه و ارزیابی‌شان نمی‌کنند.

بهتر است که پارامترها هم‌پوشانی نداشته باشند، اما اگر هم‌پوشانی دارند باید تلاش کنیم که با وزن‌دهی دقیق‌تر، مانع از تأثیرگذاری بیش از حد یک پارامتر شویم. مثلاً پارامترهای آب‌وهوا و هزینه‌های حمل‌ونقل هم‌پوشانی دارند چون شرایط بد آب‌وهوا باعث افزایش هزینه‌ حمل‌ونقل می‌شود. پس باید وزن پارامتر آب و هوا را با این فرض انتخاب کنیم که تأثیری در هزینه‌ها ندارد، چون هزینه‌ها را جداگانه ارزیابی می‌کنیم. البته رعایت این ملاحظات الزامی نیست، اما دقت ارزیابی را افزایش می‌دهد.

نباید معیارها بیش از حد کلی باشند. پس اگر معیاری داریم که می‌تواند به معیارهای کوچک‌تر و مهم تبدیل شود، بهتر است همان معیارهای کوچک‌تر را مبنا قرار دهیم. مثلاً فرض کنید معیارها مطابق زیر باشند.

دسترسی به: مشتریان، تأمین‌کنندگان، نیروی کار مناسب و صنایع مرتبط را می‌توانیم به پارامترهای دقیق‌تر تبدیل کنیم که نمونه‌ی آن را مشاهده می‌کنید.

۳- وزن‌دهی به پارامترها

در این مرحله با توجه به اهمیت هر پارامتر، برای آن ضریب مشخص می‌کنیم. هر چقدر ضریب بالاتر باشد، امتیاز آن پارامتر مؤثرتر خواهد بود.

۴- امتیازدهی و مقایسه

در این مرحله باید به هر گزینه از لحاظ پارامترهای مختلف امتیاز دهیم. ارزیابی می‌تواند به‌ صورت انفرادی یا جمعی انجام شود. مثلاً می‌توانیم یک کارشناس برای آن استخدام کنیم، گروه کارشناسی تشکیل دهیم، از روش دلفی استفاده کنیم یا رویه‌ دیگری پیش بگیریم. برای دقیق‌تر شدن نتایج بهتر است چهارچوب مشخصی برای امتیازدهی تعریف کنیم، مثلاً  اعلام کنیم که برای شرایط ایده‌آل از اعداد ۸ الی ۱۰، برای شرایط خوب از اعداد ۶ و ۷، برای شرایط متوسط از ۴ و ۵ و برای شرایط نامساعد از امتیاز‌های ۱ تا ۳ استفاده شود. در جدول زیر از روش امتیازدهی وزن‌دار برای مقایسه‌ی سه گزینه استفاده شده و گزینه اول با ۱۳۰ امتیاز در اولویت قرار گرفته است.

شما درس 45 از مجموعه طرح‌ریزی را مطالعه کردید. درس‌های این مجموعه به ترتیب عبارتند از:
درس 1- مفهوم و اهمیت طرح ریزی واحدهای صنعتی

فاز اول: تعیین موقعیت مکانی واحد صنعتی

قدم اول- انتخاب چند گزینه برای مکان واحد صنعتی

درس 2- معیارهایی برای انتخاب مکان واحد صنعتی
درس 3- مکان‌یابی با روش مرکز ثقل

قدم دوم- انتخاب بهترین گزینه

درس 4- روش نقطه‌ سربه‌سر برای انتخاب مکان واحد صنعتی
درس 5- روش امتیازدهی وزنی برای انتخاب مکان واحد صنعتی

فاز دوم: طرح‌ریزی کلیات

قدم اول- تعیین بخش‌ها و نواحی کلی واحد صنعتی

درس 6- استقرار محصولی
درس 7- استقرار فرایندی
درس 8- استقرار ثابت
درس 9- استقرار بر اساس تکنولوژی گروهی (GT)
درس 10- تعیین استقرار با منحنی محصول-مقدار و منحنی هزینه-مقدار
درس 11- معیارهایی برای بخش‌بندی واحد صنعتی

قدم دوم- تعیین میزان وابستگی بخش‌ها

درس 12- جریان مواد چیست و چه اهمیتی دارد؟
درس 13- نمودار فرایند عملیات (OPC)
درس 14- نمودار فرایند جریان (FPC)
درس 15- نمودار فرایند چند محصولی (MPPC)
درس 16- ماتریس از-به (From-To)
درس 17- چیدمان نقاط ورود و خروج
درس 18- الگوهای جریان مواد
درس 19- شدت جریان مواد
درس 20- نمایش شدت جریان مواد
درس 21- توصیف وابستگی بر اساس شدت جریان
درس 22- توصیف وابستگی بر اساس شدت جریان و سایر عوامل
درس 23- نمایش وابستگی با دیاگرام ارتباط

قدم سوم- تخمین فضای مورد نیاز

درس 24- روش‌های تخمین فضا
درس 25- ترسیم دیاگرام ارتباط فضا و دیاگرام بلوکی

قدم چهارم- تبدیل نتایج طرح‌ریزی به طرح‌های کاربردی

قدم پنجم- انتخاب طرح نهایی

فاز سوم: طرح‌ریزی جزئیات

قدم اول- تعیین جزئیات

در مورد ماشین‌آلات
درس 26- معیارهای عمومی برای انتخاب ماشین‌آلات
درس 27- محاسبه تعداد ماشین‌آلات مورد نیاز
درس 28- آشنایی با خط تولید و بالانس آن
در مورد انتقال مواد
درس 29- مفهوم و اهمیت Material Handling
درس 30- مواد، حرکات و روش‌ها در انتقال مواد
درس 31- اصول انتقال مواد
درس 32- گروه‌بندی مواد برای طراحی سیستم انتقال
درس 33- طبقه‌بندی تجهیزات انتقال مواد
درس 34- انواع بار واحد و تجهیزات واحدسازی
درس 35- تراکها و وسایل نقلیه صنعتی
در مورد سایر المان‌ها
درس 36- واحدهای ارسال و دریافت
درس 37- انبارها
درس 38- راهروها
درس 39- فضاهای اداری
درس 40- ایستگاه‌های کاری

قدم دوم- تعیین میزان وابستگی المان‌ها

قدم سوم- محاسبه دقیق‌تر فضاهای مورد نیاز

قدم چهارم- تبدیل نتایج طرح‌ریزی به طرح‌های کاربردی

درس 41- تبدیل نتایج اولیه به طرح‌های کاربردی
درس 42- خروجی گرفتن از پروژه طرح‌ریزی

قدم پنجم- انتخاب طرح نهایی

درس 43- ارزیابی طرح‌ها بر اساس جابه‌جایی مواد
درس 44- ارزیابی طرح‌ها بر اساس هزینه
درس 45- ارزیابی طرح‌ها با روش امتیازدهی وزن‌دار
درس 46- شاخص‌های پرکاربرد در ارزیابی طرح‌ها
0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *