مواد، حرکات و روش‌ها در انتقال مواد

۳- روش‌ها

برای مطالعه روش انتقال مواد باید تجهیزات، واحد و سیستم انتقال را بررسی کنیم.

تجهیزات انتقال مواد، ماشین‌ها و ابزارهایی مثل: قرقره، نوار نقاله، جرثقیل، لیتفراک، گاری و لیفتراک هستند که از آن‌ها برای انتقال مواد استفاده می‌کنیم. تجهیزات انتقال را باید بشناسیم و برای هر گروه از مواد مناسب‌ترین آن‌ها را انتخاب کنیم.

واحد انتقال مواد، حامل‌هایی مثل جعبه، سبد، پالت، کانتینر، ظرف، گونی یا نایلون هستند که مقداری از یک ماده یا ترکیبی از چند ماده‌ در آن‌ها قرار می‌گیرد و به محموله‌‌ای واحد تبدیل می‌شوند. مثلاً می‌توانیم دو کیلو برنج را در یک گونی بریزیم یا چند جعبه‌ را روی یک پالت قرار دهیم. یکی از چالش‌ها در طراحی سیستم انتقال، انتخاب واحد مناسب برای هر گروه از مواد است.

سیستم انتقال مواد شامل کلیه‌ی تجهیزات، ابزارها و مسیرهای انتقال مواد است که روی هم تاثیر می‌گذارند و اهداف‌مان از انتقال مواد را محقق می‌سازند. سه ساختار کلی برای سیستم انتقال وجود دارد. سیستم مستقیم که در آن مواد از کوتاه‌ترین مسیر بین نقاط جابه‌جا می‌شوند. سیستم کانال که در آن مواد در مسیرهای از پیش تعیین شده (مثل راهرو) جابه‌جا می‌شوند. سیستم مرکزی که در آن مواد ابتدا به یک ناحیه‌ مرکزی، و از آن‌ جا به مقصد نهایی می‌روند. گاه تمام این سیستم‌ها در یک واحد صنعتی وجود دارند. مثلاً بعضی مواد با سیستم‌های مبتنی بر کانال و بعضی با سیستم مستقیم منتقل می‌شوند.

نمودار زیر را از کتاب Systematic Handling Analysis انتخاب کردیم. در این نمودار، ارتباط میان سیستم انتقال با مسافت و شدت جریان نشان داده شده است. سیستم مستقیم وقتی مناسب است که شدت جریان زیاد و مسافت کوتاه باشد. سیستم مرکزی و سیستم کانال زمانی مناسبند که شدت جریان کم و مسافت زیاد باشد. اگر شدت جریان زیاد و مسافت طولانی باشد، چیدمان المان‌ها نامناسب است. چون یکی از اصول طرح‌ریزی این است که در صورت شدید بودن جریان بین المان‌ها، فاصله‌شان کوتاه باشد و نزدیک هم قرار بگیرند.