وابستگی بخش‌ها بر اساس جریان مواد

قدم سوم. تبدیل شدت جریان (عددی) به حروف توصیفی

در این مرحله می‌خواهیم مقادیر عددی شدت جریان را به‌صورت کیفی و غیرعددی توصیف کنیم.

اگر خودمان این‌کار را انجام دهیم و ساختار مشخصی نداشته باشیم، بعداً ارزیابی و مقایسه‌ی نتایج با سایر عوامل مؤثر (به جز شدت جریان) دشوار یا امکان‌ناپذیر می‌شود پس از ساختار مشخصی پیروی می‌کنیم که موتر معرفی کرد و امروزه در بسیاری از منابع طرح‌ریزی از آن استفاده می‌شود.

نا به نظر موتر برای توصیف شدت جریانی که میان هر دو بخش وجود دارد باید از حروف توصیفی زیر استفاده کنیم که او آن‌ها را Vowel Codes می‌نامد:

A: Abnormal high intensity of flow

E: Especially high intensity of flow

I: Important intensity of flow

O: Ordinary intensity of flow

U: Unimportant moves of negligible intensity

معنای این حروف را به زبان انگلیسی نوشتیم تا دلیل نام‌گذاری هر کدام معلوم باشد و راحت‌تر آن‌ها را به ذهن بسپارید. در ادامه ترجمه‌ی فارسی این حروف را بخوانید:

E: شدت جریان میان بخش‌ها به‌طور خاصی زیاد است (بسیار زیاد است)

I: شدت جریان مهمی میان بخش‌ها وجود دارد (زیاد)

O: شدت جریان میان بخش‌ها معمولی است. (متوسط)

U: شدت جریان قابل چشم‌پوشی و بی‌اهمیت است.

ضمناً برای توصیف دقیق‌تر مجازیم که هر کدام از این حروف را (به جز U) با علامت + و – نشان دهیم تا به دو گروه مجزا تقسیم شوند و در این حالت ۹ گروه مختلف برای توصیف اهمیت جریان خواهیم داشت که به ترتیب عبارتند از:

A-

E+

E-

I+

I-

O+

O-

U

در این حالت شدت جریان O+ از O- بیشتر است و مهم‌تر در نظر گرفته می‌شود اما اهمیت هر دوی آن‌ها از I- کمتر است.

برای تبدیل شدت جریان به کدهای توصیفی (A و E و I و O و U) ابتدا برای شدت جریان هر دو بخش، یک نمودار میله‌ای رسم می‌کنیم.

سپس بازه‌های مختلفی را تعریف می‌کنیم که هر کدام به یکی از کدهای توصیفی تعلق دارند.

هر کدام از مقادیر شدت جریان در یکی از این بازه‌ها قرار می‌گیرد و متناسب با آن نام‌گذاری می‌شود.

بازه‌ها بر اساس تجربیات و نظریات تحلیل‌گران انتخاب می‌شوند (چون یک توصیف کیفی هستند) اما موتر توضیحاتی را در کتابش نوشته است که می‌تواند راهنمای خوبی برای این‌کار باشد:

معمولاً بازه‌ی A فقط ده درصد از روابط را شامل می‌شود اما همین روابط حدود ۴۰ % از کل جریان  را به خود اختصاص می‌دهند، در حالی‌که بازه‌ی O معمولاً ۱۰% از کل شدت جریان را به خود اختصاص دهد اما ۴۰% روابط را در بر می‌گیرید.

البته این جملات موتر چندان دقیق و قابل اعتماد نیست و شبیه یک راهنمایی کاملاً عمومی است تا بلاتکلیف نمانیم.

اگر دقت کنید، در جدولی که رسم کردیم بازه‌ی A فقط شامل دو شدت جریان میان بخش‌های اول و هفتم و بخش‌های اول و ششم می‌شود که اگر نسبت آن به کل ۲۱ رابطه را محاسبه کنیم حدوداً ۱۰% می‌شود.

از طرفی شدت جریان همین دو رابطه (۱۸۰۰ و ۱۶۰۰) معادل ۳۴۰۰ واحد است که به نسبت کل شدت جریان (۹۲۰۸ واحد) حدود ۳۷% از آن را به خود اختصاص می‌دهند.

این اعداد با قاعده‌ی ۱۰% و ۴۰% موتر هم‌خوانی دارند و به نظر می‌رسد که عملکردمان در ارزش‌گذاری کیفی مقادیر شدت جریان، متوازن بوده است.

نموداری که رسم کردیم خروجی این درس و جواب سؤال اول است و یکی از ورودی‌های بسیار مهم در فرایند طرح‌ریزی محسوب می‌شود که به زودی با نحوه‌ی استفاده از آن آشنا خواهید شد.