شما در حال خواندن درس ارزیابی طرح‌ها بر اساس هزینه هستید. این درس مربوط به مجموعه طرح‌ریزی است.
مقایسه‌ی طرح‌ها از نظر پارامترهای اقتصادی از معمول‌ترین و مهم‌ترین مبانی تصمیم‌گیری است. معمولاً طرح‌هایی در اولویت قرار می‌گیرند که پیاده‌سازی آنها سود بیشتری به همراه داشته باشد. اما چنین مطالعاتی به دانش مالی نیاز دارد که زیرمجموعه‌ی طرح‌ریزی نیست، پس در این درس فقط مروری بر فهرست هزینه‌ها و مقایسه‌ی اولیه طرح‌ها داریم. البته نباید از این نکته غافل شد که همین آشنایی ساده در بسیاری از موارد به نتایج مثبت منتهی می‌شود. چرا که موضوع بحث‌مان ارزیابی اقتصادی یک طرح نیست، بلکه می‌خواهیم چند طرح را مقایسه و گزینه مناسب‌تر را شناسایی کنیم. در این حالت نیازی نیست همه‌ی هزینه‌ها را دقیقاً محاسبه کنیم، بلکه فقط روی مواردی تمرکز می‌کنیم که وجه تمایز طرح‌ها باشند. البته شکی نیست که ارزیابی اقتصادی می‌تواند فراتر از این موارد باشد و موضوعاتی مثل نرخ بازگشت سرمایه یا سودآوری طرح را شامل شود. اما فعلاً مجبوریم به مقایسه‌ی اولیه هزینه‌ها بسنده کنیم.
در ارزیابی مالی باید هزینه‌های مختلف مثل خرید زمین، دیوارکشی، احداث سوله، دستمزد کارگران و خرید مواد را در نظر بگیریم. این هزینه‌ها را در حالت عادی نمی‌توانیم کنار هم قرار دهیم، زیرا مثلاً زمین کارخانه را یک بار می‌خریم و برای چند سال از آن استفاده می‌کنیم اما دستمزد کارگران را باید به طور مستمر بپردازیم. بدین جهت تفکیک هزینه‌ها ضروری است.
اولین تفکیک می‌تواند سوا کردن هزینه‌های سرمایهگذاری و عملیاتی (یا اجرایی) باشد. گروه اول برای ایجاد زیرساخت کارخانه برای دستیابی به منافع آینده و گروه دوم برای استفاده‌ی مستمر از این زیرساخت برای درآمدزایی است. پس هزینه‌های سرمایهگذاری برای اهداف بلندمدت پرداخت می‌شوند، اما هزینه‌های عملیاتی باید به طور مستمر و روزانه پرداخت شوند تا بتوانیم از زیرساختی که تهیه شده درآمدزایی کنیم.
در مقایسه‌ی طرح‌ها باید هم هزینه‌های سرمایهگذاری و هم هزینه‌های عملیاتی را بررسی کنیم. گاهی هزینه‌های سرمایهگذاری یک طرح کم اما هزینه‌های عملیاتی آن زیاد است و سود مورد انتظارمان را تامین نکند. گاهی هزینه‌های عملیاتی مناسب به نظر می‌رسند، اما منابع کافی برای پرداخت هزینه‌های سرمایهگذاری در دسترس نیست.
در ادامه کاربرگی را ارائه می‌کنیم که موتر مشابه آن را در کتاب SLP برای فهرست کردن هزینه‌های سرمایهگذاری پیشنهاد کرده است. شاید این کاربرگ با نمونه‌هایی که قبلاً در طرح‌های توجیهی یا تحلیل‌های مالی دیده‌اید متفاوت باشد. زیرا در خیلی از ارزیابی‌ها، سرمایه‌ی در گردش فقط برای یک‌سال منظور می‌شود و فرض بر این است که هزینه‌های ثابت سرمایهگذاری مثل خرید زمین، احداث سوله‌ها و تهیه‌ی ماشین‌آلات یک جا پرداخت شده‌اند. اما موتر سرمایه‌ی در گردش را برای بیش از یک سال پیش‌بینی کرده و حالتی را در نظر گرفته که هزینه‌های سرمایهگذاری در دوره‌های زمانی متفاوت پرداخت شوند؛ مثلاً زمین در سال اول و ماشین‌آلات در سال دوم خریداری شود. ضمناً از آن جا که بنا به دلایلی مثل تورم، ارزش پول در مقاطع زمانی مختلف فرق می‌کند، ستون‌های جداگانه‌ای برای هر سال پیش‌بینی شده است.
ممکن است بعضی از عناوین شامل هزینه‌های جزئی‌تر باشند، مثلاً آماده‌سازی زمین شامل جزئیاتی مثل: تسطیح، خاک‌بردای، جدول‌کشی، ایجاد فضای سبز، دیوارکشی و خیابان‌کشی است. یا تأسیسات شامل هزینه‌هایی مثل: نصب تابلو برق، سیستم تهویه، شبکه‌ی برق‌رسانی و فاضلاب است.
برای ارزیابی هزینه‌های عملیاتی هر طرح به کاربرگ دیگری نیاز داریم که نمونه‌ی آن را مشاهده می‌کنید.
پس از تکمیل شدن کاربرگ‌ها با مقایسه‌ی مجموع هزینه‌های سرمایهگذاری و عملیاتی می‌توانیم طرح‌ها را ارزیابی کنیم. ضمناً همانطور که در مقدمه گفتیم، برای ارزیابی دقیق‌تر می‌توانیم از شاخص‌های مالی استفاده کنیم. مثلاً با تقسیم مجموع هزینه‌های سرمایهگذاری در سود سالیانه، شاخص دوره‌ی برگشت سرمایه (PBP) محاسبه کنیم که مدت زمان جبران هزینه‌های سرمایهگذاری را تخمین می‌زند (به فرض ثابت ماندن سود سالیانه). یا با تقسیم سود (مثلا در یک بازه‌ی ۵ ساله) در مبلغ سرمایهگذاری نرخ بازگشت سرمایه (ROI) را محاسبه کنیم.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.