به راهنمای کارگاه ایده خوش آمدید، این‌جا برای تمرین خلاقیت است.
فهرست درس‌های کارگاه ایده
هر کسی ایده را با نگاه خودش می‌بیند چون با چشم قابل رویت نیست و ابعاد، رنگ و شاخصه‌های معلومی ندارد؛ در این درس هم قرار نیست حرف قطعی بزنیم اما تلاش کردیم تا برداشت خودتان را داشته باشید و زیرساخت استفاده از درس‌های بعدی فراهم شود.
در این درس موارد زیر را بررسی می‌کنیم:
- تعریف ایده چیست؟
- ایده‌ی کسب و کار چیست؟
- بررسی مهم‌ترین ویژگی‌های ایده
خیلی‌ها به موضوع خلاقیت و ایده علاقه ندارند و فقط دنبال یک زمینه‌ی کاری مناسب هستند؛ البته هدفِ راهنمای ایده هم چیزی جز این نیست اما مسیری که انتخاب کردیم شاملِ مباحث و روش‌های مختلفی میشود که مطالعه و یادگیری آن‌ها زمان می‌خواهد؛ پس درس سوم را آماده کردیم تا این دسته از مخاطبین شانس خود را امتحان کنند و بدون قوانین اسکمپرس و طوفان فکری و … به نتیجه‌ی قانع‌کننده برسند.
در این درس موارد زیر را بررسی می‌کنیم:
- فهرست‌های علایق و مهارت‌ها برای انتخاب ایده
- بررسی چالش‌های شخصی
- تمرکز روی نیاز بخش‌های مختلف بازار
- بهینه‌سازی کسب‌وکارهای موجود
- الگوبرداری از یک کسب‌وکار برای سایر حوزه‌ها
به صورت کلی هر جا که به راهکار نیاز باشد با ایده‌ها سر و کار داریم یعنی اهمیت آن‌ها روشن است چون بخشی از موفقیت و شکست در گروی آن‌هاست، اما این یک مساله‌ی کلی است و یک ایده‌ی خاص لزوما مهم نیست! در متن درس بارها از ایده‌هایی مثال میزنیم که ظاهرا مهم هستند اما عملا بود و نبودشان تاثیر زیای ندارد؛ حتی از مواردی صحبت می‌کنیم که ایده برای شخصی مهم است اما برای دیگران نمی‌تواند فاقد ارزش باشد. مطالبی که در این درس مطرح میشود کمک می‌کند که هر ایده‌ای را جدی فرض نکنید و گاهی هم آن‌ها را جدی بگیرید با آنکه شاید ظاهر آسانی دارند.
در این درس موارد زیر را بررسی می‌کنیم:
- بررسی جایگاه ایده در موفقیت کسب‌وکار
- پارامترهای مهم در تعیین اهمیت ایده
هیچ‌کس متوجه زحمات و ارزش ایده‌مان نمی‌شود بلکه بر مبنای صحبت‌ها و توصیف‌های ما قضاوت می‌کنند، پس همانطور که روی جزئی‌ترین نکات ایده کار می‌کنیم باید برای ارائه‌ی آن آماده باشیم تا جذاب و گیرا و متقاعدکننده باشد. اصولاً برای بسته‌بندی و توصیف زیبای ایده‌ها به مهارت‌های کلامی و نوشتاری نیاز داریم که یادگیری آن‌ها به زمان نسبتاً زیادی نیاز دارد، اما در این درس یه نکاتی اشاره می‌کنیم که کاملاً زودبازده هستند اما تأثیر زیادی دارند.
در این درس موارد زیر را بررسی می‌کنیم:
- اصل ساده‌گویی و انتقال پیام اصلی
- اصول کلامی برای معتبر کردن ایده
- روش‌هایی برای برانگیزش احساسی
- تکنیک تعلق گروهی
خلاقیت به صورت ناگهانی تقویت نمی‌شود بلکه به تمرین نیاز دارد. با این حال معمولاً تمرین‌ها به نتیجه نمی‌رسند چون تأثیرشان آهسته است و افراد از پیگیری آن‌ها خسته می‌شوند. پس راه‌حل چیست؟ می‌توانیم از تمرین‌های خلاقیت فاصله بگیریم و بعضی عادت‌های روزانه مثل خواندن خبر و مطالعه و … را اصلاح کنیم تا به تقویت ذهن کمک کنند، پس در این درس عادت‌هایی را پیشنهاد می‌کنیم که خسته‌کننده نیستند اما به مرور زمان، قدرت ایده‌پردازی را تقویت می‌کنند.
در این درس چند عادت ساده را فهرست کردیم که شامل مواردی مثل زیر هستند:
- عادت‌های یادگیری
- عادت‌های مطالعه
- عادت به عادت نکردن
احتمالاً در مورد فاز آلفای مغز شنیده‌اید که نیم‌کره‌های راست و چپ مغز فعال می‌شوند و ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه در ارتباط با هم قرار می‌گیرند. در این حالت استرس نداریم، عصبانی نیستیم و ذهن آمادگی زیادی برای ایده‌پردازی دارد طوری‌که بخشی از مسائل ذهنی را خود به خود حل می‌کند. در این درس با انواع امواج ذهنی و ارتباط آن‌ها با حالت‌های روحی و رفتارهای انسان را درک می‌کنید.
در این درس موارد زیر را بررسی می‌کنیم:
- آیا موضوع امواج مغز واقعیت دارد؟
- فاز گاما
- فاز بتا
- فاز آلفا
- فاز دلتا
- فاز تتا
طوفان فکری نام مجموعه روش‌هایی است که برای ایده‌پردازی و حل مساله استفاده میشود و اکثر شما با نوع کلاسیک آن آشنا هستید اما روش‌ها و سناریوهای مختلفی برای آن معرفی شده که اکثرا از وجود آن‌ها بی‌اطلاع هستند. در این درس هم با طوفان فکری آشنا می‌شوید و هم شیوه‌ی اجرای نوع کلاسیک آن را یاد می‌گیرید.
در این درس موارد زیر را بررسی می‌کنیم:
- طوفان فکری چیست و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
- چهار قانون اوسبورن
- شیوه‌ی برگزاری طوفان فکری کلاسیک و نکاتِ آن
از درس هشتم تا درس دوازدهم در مورد تکنیک‌های ایده‌پردازی صحبت می‌کنیم. البته صدها تکنیک مختلف وجود دارد که به همه‌ی آن‌ها اشاره نمی‌کنیم اما رایج‌ترین و ساده‌ترین آن‌ها را در این درس‌ها یاد می‌گیرید. در این درس فهرست کامل ایده‌های دوره را مشاهده می‌کنید و مواردی که ساده‌تر هستند و توضیحات کمتری دارند در همین بخش معرفی کردیم و سایر موارد را به درس‌های دیگر موکول می‌کنیم.
در این درس، بیشتر از ده تکنیک ایده‌پردازی را فهرست کردیم و بعضی از آن‌ها را توضیح دادیم که شامل موارد زیر هستند:
- تکنیک دفتر خالی
- طوفان فکری نوشتاری
- فهرست خصوصیات
- پیاده‌روی فکری
- ایفای نقش
- نوشتن آزاد
- تمثیل
تکنیک SCAMPER از هفت روش مختلف ایده‌پردازی برای بررسی واگرای یک مساله تشکیل شده است که بسیاری از افراد در جلسات طوفان فکری گروهی و انفرادی از چند روش آن استفاده می‌کنند؛ معمولا افراد نمی‌دانند که این روش‌ها اجزای یک پازلِ ایده‌پردازی هستند و تصمیم گرفتیم به‌جای بررسی موردی آن‌ها یک درس کامل را به این تکنیک‌ها اختصاص دهیم.
در این درس موارد زیر را بررسی می‌کنیم:
- تکنیک SCAMPER چیست و از کجا آمده است؟
- معرفی هفت روش SCAMPER به همراه مثال
- معرفی سه روش تکمیلی SCAMPER
در تکنیک ارتباط اجباری تلاش می‌کنیم که خارج از چهارچوب فکر کنیم و یکی از روش‌های مؤثر برای ایده‌پردازی خلاق است. این تکنیک ساده را در قالب یک درس جداگانه بررسی کردیم تا بیشتر مثال بزنیم و روی آن تمرین کنیم.
در این درس موارد زیر را بررسی می‌کنیم:
- معرفی تکنیک ارتباط اجباری
- مثال از کاربرد تکنیک ارتباط اجباری
نگاشتِ ذهنی یکی از ساده‌ترین و پرکاربردترین ابزارهایی است که به منظور ایده‌پردازی انفرادی و گروهی در حوزه‌های مختلفی مثل آموزش، حلّ مساله، یادگیری و برنامه‌ریزی به کار گرفته میشود. جالب است که در سال‌های اخیر بسیاری از کاربرانِ اینترنت ترجیح می‌دهند به‌جای جست‌و‌جوی اینفوگرافیک‌ها یا مقالات از نگاشت‌های ذهنی استفاده کنند چون کمک می‌کند بسیاری از مفاهیمِ پیچیده را ساده‌تر بفهمند و با این اوصاف اگر با نگاشت ذهنی یا طریقه‌ی ایجاد آن آشنا نیستید حتماً این درس را مطالعه کنید.
در این درس موارد زیر را بررسی می‌کنیم:
- نگاشتِ ذهنی چیست و چگونه مطرح شده است؟
- نحوه‌ی ترسیم نگاشتِ ذهنی
- بررسی کاربرد نگاشتِ ذهنی در جلسات طوفان فکری
دو تکنیک استخوان ماهی (دیاگرام علت و معلول یا ایشیکاوا) و پنج چرا (چراها) برای ریشه‌یابی و بررسی عمیق‌تر مسأله استفاده می‌شوند و مکمل یکدیگر هستند و در این درس، استفاده از آن‌ها را به‌صورت کاربردی یاد می‌گیرید.
در این درس موارد زیر را بررسی می‌کنیم:
- معرفی تکنیک پنج چرا
- معرفی دیاگرام علت و معلول