شما در حال خواندن درس ایده چیست؟ از کارگاه ایده هستید.

منظور از ایده (Idea) چیست و چه ویژگیهایی دارد؟

خیلی از ما ایده‌هایی برای رشد فردی، ایجاد کسب‌وکار، بهتر درس خواندن یا حل مسائل اقتصادی داریم‌. شاید از ما در مدرسه و دانشگاه بابت ایده‌های خوب‌مان تقدیر کرده باشند. شاید بارها به دوستان‌مان ایده‌هایی برای ایجاد کسب‌وکار یا سرمایه‌گذاری پیشنهاد کرده‌ باشیم. بعضی وقت‌ها هم برای حل مسائل خودمان در جستجوی ایده بوده‌ایم. اما منظور از ایده چیست؟ برداشت‌های متفاوتی در مورد این کلمه وجود دارد. شاید فکر کنیم که ایده لزوماً باید جدید و خلاق، یا کاربردی و منطبق بر واقعیت‌ها باشد. برای همین، وقتی صحبت از ایده‌پردازی به میان می‌آید، هر یک از ما رویکرد متفاوتی را پیش می‌گیریم. پرداختن به مفهوم ایده، کمک می‌کند تا در مورد آن به اتفاق نظر برسیم و عملکرد مطلوب‌تری در کارگاه ایده داشته باشیم.

تعریف ایده چیست؟

همه ما بارها کلمه‌ی ایده را شنیده‌ایم و از آن استفاده کرده‌ایم؛ برای همین تقریباً برداشت مشابهی در مورد مفهوم آن داریم.  اما گاه معانی متفاوتی از آن مد نظر است که باعث می‌شود نتوانیم در مورد تعریف و خصوصیات آن به اتفاق نظر برسیم. مثلاً وقتی مهندسان راجع به ایده صحبت می‌کنند، معمولاً منظورشان پیشنهادی برای حل یک مسأله است. آن‌ها اصراری بر جدید بودن آن ندارند، بلکه می‌خواهند مسأله را بهترین شکل حل کنند. اما محققان وقتی در مورد ایده صحبت می‌کنند، معمولاً منظورشان نظریه‌ها یا مفاهیم جدید برای توضیح پدیده‌ها یا ابداع روش‌های تجربی جدید برای آزمایش فرضیه‌ها است. آن‌ها به ندرت برای نظرات تکراری از کلمه ایده استفاده می‌کنند و در گوشه ذهن‌شان، چیزی را ایده می‌دانند که جدید یا نوآورانه باشد.
بنابراین هر تعریفی برای ایده بگوییم، ممکن است برای برخی زمینه‌ها مناسب و برای برخی دیگر ناقص، محدود یا اشتباه باشد. اما اگر به جای یک تعریف دقیق و جامع به دنبال مفهوم کلی آن باشیم، می‌توانیم به اتفاق نظر نزدیک شویم. به همین علت اگر در دیکشنری‌های عمومی جستجو کنیم، معمولاً معانی مشابهی برای ایده پیدا می‌کنیم. مثلاً مطابق دیکشنری کمبریج: ایده یک ادراک، تصور یا فکر در ذهن است. همچنین آن را یک دلیل، راه‌حل یا برنامه برای انجام کار یا تحقق هدف معنی کرده است. مشابه این توضیحات را می‌توانیم در خیلی از دیکشنری‌ها بیابیم. اما تعریف دیگری که گاه به چشم می‌خورد این است که: ایده، فکر یا تصوری برای حل مسأله یا رفع نیاز است.
البته ایده دادن و حل مسأله فرق می‌کنند. پیشنهاد دادن ایده‌های مختلف، جزئی از فرایند حل مساله است‌، اما حل مساله محسوب نمی‌شود. برای حل مساله، علاوه بر ارائه‌ی ایده‌های مختلف، باید آن‌ها را ارزیابی و بهترین گزینه‌ها را انتخاب کنیم. ضمن این که راهکار پیشنهادی باید قابل اجرا باشد، یعنی حل مساله زمانی تمام می‌شود که بدانیم راهکار پیشنهادی واقعا مساله را حل می‌کند و از سایر ایده‌های موجود بهتر است‌.
در این میان، ایده‌ای که برای حل مسائل اقتصادی باشد، ایده‌ی اقتصادی می‌نامند. ایده‌های کسب‌وکار با هدف کسب سود و در ارتباط با محصولات، خدمات، یا مدل‌های کسب و کارند. به همین شکل می‌توانیم معنایی برای ایده‌های مهندسی، هنری، اجتماعی و سیاسی بیابیم. ضمن این که معمولاً ایده‌های جدید، اصیل و نوآورانه را ایده خلاق می‌نامیم.

مهم‌ترین ویژگی‌های ایده چیست؟

وقتی تعریف شفافی از ایده نداریم و آن را در حد کلیات می‌شناسیم، در مورد ویژگی‌های آن هم نمی‌توانیم به قطعیت برسیم. اما اکثر افراد، ویژگی‌های زیر را در مورد آن به رسمیت می‌شناسند.

۱٫ لازم نیست اجرایی باشد

بسیاری از ایده‌ها هیچ وقت قرار نیست اجرا شوند یا حتی شاید قابل اجرا نباشند، اما این موضوع خدشه‌ای به ماهیت‌شان وارد نمی‌کند. به عنوان مثال شاید راهکاری برای کاهش مصرف سوخت به ذهن‌مان رسیده که غیر قابل اجرا است، اما این موضوع باعث نمی‌شود که آن را ایده ندانیم. ناگفته نماند که خیلی از ایده‌های کاربردی و مفید، در ادامه‌‌ی ایده‌های غیرقابل اجرا به ذهن می‌رسند و ارائه می‌شوند.

۲٫ متغیر هستند

ایده می‌تواند تغییر کند. چه بسا در بیشتر موارد، ایده‌ها در ابتدا ساده، خام و ناکارآمد هستند اما به مرور کامل می‌شوند. مثلاً شاید به ذهن‌مان برسد که یک کارخانه تولید محصولات کشاورزی تأسیس کنیم. این یک ایده اولیه و خام است. شاید کمی تحقیق کنیم و تصمیم بگیریم که جای تولید محصولات کشاورزی، آن‌ها را خریداری و بسته‌بندی کنیم. بعداً نوع محصول را انتخاب و در مورد تجهیزات تصمیم‌گیری می‌کنیم. بدین ترتیب، ایده اولیه‌مان تغییر می‌کند و پخته می‌شود.

۳٫ می‌توانند اشتباه باشند

بعضی کارشناسان می‌گویند که ایده باید همه جانبه، حساب شده و منطقی باشد. اما منظورشان معنای واقعی ایده نیست، بلکه می‌خواهند نظرشان را در مورد نوع خاصی از آن ارائه کنند. در واقع از نظر ایشان، ایده‌ای ارزشمند و قابل دفاع است که روی آن کار شده و با ملاحظات اجرایی هم‌خوانی داشته باشد؛ نه این که لزوما همه ایده‌ها واجد چنین شرایطی باشند.

۴٫ لازم نیست خلاقانه باشند

ایده می‌تواند تکراری باشد. مثلاً شاید ایده‌ای برای حل یک مساله‌ی مهندسی به ذهن‌مان برسد که قبلا از آن استفاده شده است. البته همانطور که اشاره کردیم، در بعضی حوزه‌ها مثل تحقیقات علمی یا حتی کارآفرینی معمولاً چیزی را ایده می‌دانند که خلاقانه باشد.

تمرین
۱- به نظر شما کسی که فقط بیست میلیون تومان سرمایه دارد، چگونه می‌تواند آن را ظرف دو ماه به چهل میلیون تومان برساند؟ پاسخی که به این سؤال می‌دهید، یک ایده است. این ایده چقدر خلاقانه و تا چه اندازه قابل اجرا است؟ پاسخ را کتبی بنویسید. سپس تلاش کنید آن را اصلاح کنید تا به راهکاری منطقی‌تر و قابل دفاع تبدیل شود.
۲- فرض کنید کسی پیشنهاد داده است که برای کاهش مصرف انرژی، مدارس را دو روز در هفته تعطیل کنیم. این پیشنهاد منطقی نیست. اما با فکر کردن روی همین ایده، چه راهکارهای مناسب‌تری به ذهن‌تان می‌رسد؟
۳- نماوا، فیلیمو و فیلم‌نت همه از ایده‌ی مشابهی الگوبرداری شده‌اند. در حوزه‌های دیگر، چه کسب‌وکارهایی را می‌شناسید که از ایده‌ی مشابهی استفاده کرده باشند؟ آیا می‌توانید این کسب‌وکارها را طوری تغییر دهید که شبیه ایده اولیه‌شان نباشند؟
۴- دو به علاوه دو چند می‌شود؟ آیا پاسخ شما یک ایده است؟
۵- به عنوان فردی خلاق که تکنیک‌های ایده‌پردازی را بلد است، آیا می‌توانیم برای حوزه‌ای که متخصص نیستیم،‌ ایده‌های خوب ارائه کنیم؟ مثلاً اگر مهندسی مکانیک خوانده‌ایم، آیا می‌توانیم ایده‌ی مفیدی برای درمان بیماری‌های پوستی داشته باشیم؟ همین سؤال را در مورد ارزیابی ایده‌ها پاسخ دهید. آیا به عنوان غیرمتخصص، می‌توانیم راهکارهای تخصصی را ارزیابی کنیم؟ مثلاً آیا می‌توانیم مناسب با نامناسب بودن روش جدیدی که برای عصب‌کشی دندان پیشنهاده شده است را شناسایی کنیم؟
0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *