آداب استفاده از اسامی

بهترین شیوه‌ی استفاده از اسم دیگران چیست؟

اصلی‌ترین قاعده‌ی اتیکت اسامی این است که دیگران را همانطور صدا بزنیم که خودشان می‌خواهند و این قاعده، نسبت به آداب دیگر این بحث (مثل دو نکته‌ای که بالاتر اشاره کردیم) در اولویت بالاتری قرار دارند. به عنوان مثال، ممکن است نام خانوادگی شخصی نامتعارف باشد و از ما بخواهد که او را با نام کوچک صدا کنیم، یا شاید نام خانوادگی‌اش ترکیبی از چند کلمه باشد و از ما بخواهد که فقط به بخشی از آن اشاره کنیم (مثلاً به‌جای احمدی سفلی فقط او را احمدی صدا کنیم). در چنین مواردی باید قواعد دیگر را کنار بگذاریم و بقیه را همانطور که از ما خواسته شده است، خطاب قرار دهیم.

البته گاهی چنین خواسته‌هایی از جنس تعارف و تواضع هستند و در این حالت، باید آن‌ها را نشنیده بگیریم و به رویه‌ی مؤدبانه و اصولی خود ادامه دهیم. به عنوان مثال، شاید یک استاد برجسته بگوید: “به خودتان سخت نگیرید! من هم به اسم کوچک صدا کنید”. اما این درخواست بوی تواضع و تعاریف می‌دهد و توجیه‌پذیر نیست که به واسطه‌ی آن، اصول دیگر اتیکت اسامی را نادیده بگیریم (مثلاً او را با اسم کوچک یا بدون عناوین آقا یا خانم صدا بزنیم).

سؤال دیگری که به ذهن می‌رسد، این است که از کجا بدانیم که سلیقه و خواسته‌ی دیگران در مورد شیوه‌ی به کارگیری اسم‌شان چیست؟ نکاتی که در ادامه می‌خوانید تا حدّ زیادی به این سوال پاسخ می‌دهند.

۱- اگر شخصی توسط خودش یا دیگران به ما معرفی شده است، باید او را به همان روشی که معرفی شده صدا کنیم. به‌عنوان مثال اگر شخصی خودش را (حسن اسماعیل‌زاده تهرانی) معرفی کرده است، ما هم باید او را  (آقای اسماعیل‌زاده تهرانی) یا (آقای حسن اسماعیل‌زاده تهرانی) صدا بزنیم و نباید از ترکیب‌هایی مثل (آقای تهرانی) یا (آقای اسماعیل‌زاده) یا (حسن آقا) استفاده کنیم. به عبارت دقیق‌تر، مطابق اتیکت اسامی، کسی مجاز نیست که اسم دیگران را به صورت خودسرانه تغییر دهد.

۲- اگر شخصی مستقیماً معرفی نشده است، باید از اسم او به همان شکل که زیر نامه‌ها، اسناد رسمی یا ایمیل‌های منتسب به او درج شده استفاده کنیم. مثلاً اگر نام واقعی کسی (علی نیکان‌زاده) است اما خود را در تمامی گزارش‌ها و نامه‌ها (علی نیکان) معرفی می‌کند، ما هم باید او را (علی نیکان) صدا بزنیم. اما بدیهی است که اگر معارفه‌ی مستقیم صورت بگیرد (مثلاً شخص، توسط خودش یا دیگران به ما معرفی شود) باید از این اطلاعات چشم‌پوشی کنیم و نکته‌ی اول را مبنا قرار دهیم.

۳- اگر معارفه‌ای انجام نشده است و سند، نامه یا نوشته‌ی رسمی وجود ندارد، می‌توانیم از خود شخص کمک بگیریم. مثلاً فرض کنید که مشتری به اتاق قرارداد آمده است اما اسم او را نمی‌دانیم، یا شاید اسم او در برگه‌ی قرارداد درج شده است اما از شیوه‌ی درست تلفظ آن مطمئن نیستیم. در چنین مواردی می‌توانیم به صورت کاملاً محترمانه از خود شخص کمک بگیریم و بگوییم: “ببخشید اگر اسم‌ شمارو درست تلفظ نمی‌کنم، باید بگم جناب آقای زایانی یا جناب آقای زایئانی؟”. اما چنین جمله‌ای مناسب نیست: “چه اسم سختی! معنیش چیه؟ چجوری تلفظ میشه؟” چون شاید اساساً اسم شخص، معنای مناسبی نداشته باشد و سؤالات ما، احساس ناخوشایندی در او ایجاد کند.