شما در حال خواندن درس اقتصاد خرد و اقتصاد کلان از مجموعه‌ی مقدمه علم اقتصاد هستید.
همانطور که در زیست‌شناسی می‌توانیم اندامی مثل قلب را به طور کلّی مطالعه کنیم یا روی سلول‌های کوچک آن متمرکز شویم، مطالعات اقتصادی هم می‌توانند با کلّی‌نگری یا جزئی‌نگری انجام شوند. از این حیث، علم اقتصاد را می‌توانیم به دو شاخه‌ی اقتصاد خرد (Micro Economics) و اقتصاد کلان (Macro Economics) تقسیم کنیم.
اقتصاد خرد و اقتصاد کلان چه تفاوتی دارند؟
در اقتصاد خرد، تمرکز روی تصمیم‌های افراد، خانوارها، بنگاه‌ها و یک یا چند بازار مشخص است و موضوعاتی مورد توجه قرار می‌گیرند که روی این واحدها -مثلاً یک شرکت یا خانوار- تأثیرگذار باشند. اما اقتصاد کلان روی تصمیم واحدهای بزرگ مثل کشورها یا دولت‌ها و ارتباط‌شان تمرکز دارد و به موضوعاتی توجه می‌کند که ملت‌ها یا جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. بنابراین اقتصاد کلان، اقتصاد را به عنوان یک واحد کلّی و در سطحی بالاتر و وسیع‌تری نسبت به اقتصاد خرد بررسی می‌کند.
مثال‌هایی از اقتصاد خرد
موضوعاتی مثل رقابت در صنعت پوشاک، قیمت پیاز، میزان تولید یک کارخانه، ارتباط دستمزد کارگران با تقاضای برنج، تأثیر مالیات بر ارزش افزوده بر سود رستوران‌ها، تأثیر افزایش قیمت آهن در قیمت خودرو، بهترین گزینه‌ی سرمایه‌گذاری برای شرکت الف، قدرت رقابتی تسلا در بازار خودروهای برقی و تعداد کارکنان مورد نیاز شرکت نفت، در چهارچوب اقتصاد خرد هستند.
مثال‌هایی از اقتصاد کلان
موضوعاتی مثل درآمد و تولید ملی ایران در سال گذشته، تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در دولت جدید، تأثیر پس‌انداز ملی بر رشد اقتصادی، تأثیر تورم بر بیکاری، ارتباط حجم پول با تورم، رکود جهانی، تأثیر رشد اقتصادی چین بر تورم ایران، در چهارچوب اقتصاد کلان هستند.
برای مطالعه‌ی اقتصاد، از اقتصاد کلان شروع کنیم یا اقتصاد خرد؟
این سؤال پاسخ دقیقی ندارد و نمی‌توانیم هیچ یک از این دو شاخه را پیش‌نیاز دیگری بدانیم؛ اما رویه‌ی رایج‌تر این است که معمولاً دانشجویان یادگیری را از مباحث اقتصاد خرد -مثل عرضه‌وتقاضا، کشش و هزینه فرصت- آغاز می‌کنند. به همین ترتیب در بسیاری از منابع عمومی علم اقتصاد که سرفصل‌های اقتصاد خرد و کلان را در یک کتاب ارائه می‌کنند، آموزش با موضوعات مربوط به اقتصاد خرد آغاز می‌شود.
این موضوع را می‌توان چنین توجیه کرد که اولاً خیلی از اصول اقتصاد کلان برآمده از اقتصاد خرد هستند، لذا بهتر است ابتدا آن‌ها را در مقیاسی کوچک‌تر یاد بگیریم و بعداً در مقیاس بزرگ‌تر اعمال کنیم. ثانیاً از آن جا که اقتصاد خرد روی رفتارهای افراد و بنگاه‌های تجاری تمرکز دارد، معمولاً برای دانشجویان جذاب‌تر است و آن‌ها را بیشتر به یادگیری ترغیب می‌کند.
کدام دشوارتر است، اقتصاد خرد یا کلان؟
نمی‌توانیم در مورد آسان یا دشوار بودن مباحث علمی به طور مطلق اظهار نظر کنیم. ممکن است کسی که به ریاضیات و فیزیک علاقمند است، دینامیک را مبحثی ساده و نقشه‌کشی را سخت بداند، در حالی که اکثراً نظر متفاوتی دارند. همچنین کسی که دینامیک را در حد مقدمات می‌خواند و نقشه‌کشی را به پیشرفته‌ترین شکل ممکن دنبال می‌کنند، ممکن است نقشه‌کشی را دشوارتر از دینامیک تصور کند. به همین شکل در مورد اقتصاد کلان و اقتصاد خرد، هر کس متناسب با علایق، استعدادها، منابع موجود و مباحثی که مطالعه می‌کند، ممکن است برداشت متفاوتی از آسانی یا دشواری آن داشته باشد. اما به صورت کلّی از آن جایی که وابستگی اقتصاد خرد به ریاضیات بیشتر از اقتصاد کلان است و بیشتر افراد جامعه علاقه‌ای به ریاضی ندارد، اکثراً اقتصاد خرد را پیچیده‌تر از اقتصاد کلان تصور می‌کنند.
سرفصل‌های متداول در اقتصاد خرد و کلان
برای پاسخ به این سؤال به فهرست چند کتاب مشهور در این حوزه مراجعه می‌کنیم تا ببینیم برای هر کدام، چه سرفصل‌هایی ارائه شده است. گریگوری منکیو، یکی از مشهورترین نویسندگان علم اقتصاد، بعضی سرفصل‌ها را به صورت مشترک در هر دو کتاب خود با عناوین «اصول اقتصاد خرد» و «اصول اقتصاد کلان» آورده است که به غیر از فصل‌های مقدماتی، عبارتند از:
نیروهای عرضه و تقاضا در بازار
کشش و کاربرد آن
مصرف‌کنندگان، تولیدکنندگان و بهره‌وری بازارها
عرضه، تقاضا و سیاست‌های دولت
سرفصل‌هایی که گریگوری منکیو فقط به کتاب اقتصاد کلان اختصاص داده است عبارتند از:
محاسبه‌ی درآمد ملی
هزینه‌ی زندگی
تولید و رشد
پس‌انداز
سرمایه‌گذاری و سیستم مالی
ابزارهای مالی بنیادی
بیکاری
سیستم پولی
رشد پول و تورم
مفاهیم اولیه اقتصاد کلان باز
نظریه‌ی اقتصاد کلان باز
عرضه و تقاضای کل
تأثیر سیستم پولی و سیاست‌های مالی روی تقاضای کل
مبادله میان تورم و بیکاری در کوتاه‌مدت
شش بحث مهم در مورد سیاست اقتصاد کلان
سرفصل‌هایی که گریگوری فقط در کتاب اقتصاد خرد به آن‌ها اشاره کرده است عبارتند از:
پیامدهای بیرونی فعالیت‌های اقتصادی
کالاهای عمومی و منابع مشترک
طراحی سیستم مالیاتی
هزینه‌های تولید
بنگاه‌های در بازارهای رقابتی
انحصار کامل
رقابت انحصاری
انحصار چند جانبه
بازارهای متعلق به عوامل تولید
درآمد و تبعیض
نابرابری درآمد و فقر
نظریه‌ی انتخاب مصرف‌کننده
مرزهای اقتصاد خرد
همچنین در یازدهمین نسخه از کتاب اقتصاد خرد به نوشته‌ی دیوید کلاندر، مهم‌ترین عناوین فصل‌ها عبارتند از:
مدل امکانات تولید، تجارت و جهانی سازی
نهادهای اقتصادی
عرضه و تقاضا
کشش
وضع مالیات و مداخله‌ی دولت
شکست دولت در مقابل شکست بازار
مزیت رقابتی، نرخ‌های مبادله و جهانی‌سازی
تحلیل تولید و هزینه
رقابت کامل
انحصار و رقابت انحصاری
انحصار چند جانبه
کار و بازار کار
توزیع در آمد
منطق انتخاب فردی
نظریه‌ی بازی، تصمیم‌گیری استراتژیک و اقتصاد رفتاری
اقتصاد رفتاری و سیاست اقتصادی مدرن
در کتاب اقتصاد کلان از اریک چیانگ برخی از مهم‌ترین عناوین عبارتند از:
تولید، رشد اقتصادی و تجارت
عرضه و تقاضا
بازارها و دولت
اندازه‌گیری تورم و بیکاری
رشد اقتصادی
هزینه‌های کلی
عرضه و تقاضای کلی
سیاست مالی و بدهی
پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و سیستم مالی
خلق پول
سیاست پولی
سیاست اقتصاد کلان: چالش‌ها در یک اقتصاد جهانی
تجارت بین‌المللی
علم اقتصاد کلان باز
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.