قانونا تمامی فعالیت های تجاری نیازمند اخذ مجوز از نهادهای مربوطه هستند و بازرسان برای جلوگیری از فعالیت مراکز غیرقانونی بر فضای کسب و کار نظارت می کنند، لذا بسیاری از واحدهای غیرمجاز تعطیل شده یا با مشکلات زیادی رو به رو می شوند. اصولا جوار تاسیس و پروانه بهره بردای اصلی ترین مجوزهای مورد نیاز برای یک فعالیت تولیدی هستند، در این میان محصولات زیادی مشمول استانداردهای اجباری هستند که تولید و عرضه ی بدون مجوز آن ها منجر به محکومیت قضایی تولید کنندگان خواهد شد.

یکی از اصلی ترین شروط پیشرفت و توسعه ی مراکز تولیدی فعالیت رسمی آن ها در چهارچوب قانون است.  ثبت برند ، جذب سرمایه گذار، دریافت وام، شرکت در نمایشگاه ها و … همگی نیازمند اعتبار قانونی هستند.

ممکن است تولیدکننده سرمایه کافی برای تهیه ی سوله یا تهیه تجهیزات و ماشین آلات نداشته باشد. پس از اخذ جواز تاسیس، دریافت وام و تسهیلات (با یک تا دو سال تنفس)  امکان پذیر میگردد، همچنین مزایایی برای اختصاص زمین در شهرک های صنعتی  با پرداخت ۳۰ درصد نقد و ۷۰ درصد اقساط در نظر گرفته شده است.

از سوالات مطرح شده توسط مخاطبان دریافتیم اخذ مجوز برای بسیاری از آن ها فرآیندی مبهم و پیچیده است، لذا برآن شدیم که با زبانی کاملا ساده شما را در اخذ مجوزهای تولید یاری نماییم.

در این مقاله اولویت بندی مطالب حائز اهمیت است، لذا توصیه میکنیم مقاله را به ترتیب ارائه شده مطالعه نمایید.

اولین قدم : رده بندی تولید محصولاتتان را بررسی نمایید

دامنه ی فعالیت های تولیدی بسیار متنوع  است. گستره ی وسیعی از تولیدکنندگان پوشاک و مواد غذایی تا سازندگان مصالح ساختمانی و محصولات پتروشیمی تنها بخشی از گستره ی پهناور تولید میباشند که هر یک نیازمند فرآیند خاصی برای اخذ مجوز هستند.

چرا باید از رده بندی فرآیندهای تولید مطلع باشید؟

تصمیم گیری قطعی در خصوص محصولی که تولید خواهید کرد سبب میشود از محل قرارگیری کارخانه، ضوابط تولید و هزینه های نهایی آن اطلاعات کاملتری داشته باشید و با شناخت بیشتری در مسیر کسب جواز قدم بگذارید.

تقسیم بندی رده های مختلف صنایع به چه نحوی است؟

صنایع بر اساس طبقه بندی مصوب به گروه های مختلفی تقسیم بندی می شوند که شامل غذایی، نساجی، چرم، سلولزی، فلزی، کانی غیرفلزی، شیمیایی، دارویی، برق و الکترونیک، کشاورزی و ماشین سازی می شود.

هر یک از این گروه شامل تولیدات متنوعی هستند که از نظر میزان آلایندگی زیست محیطی به رده های مختلف تقسیم می شوند و کم خطر ترین آن ها در رده ی ۱ و آلاینده ترین آن ها در رده ی هفتم قرار می گیرد. بعنوان مثال در حوزه ی سلولوزی تولید جعبه مقوایی (با کد۴۱۰۰۱) در رده ی ۱ و تولید خمیر کاغذ از ضایعات آن (با کد ۴۶۰۰۱)  در رده ی ۶ قرار می گیرد. (و فعالیت رده هفتم در حوزه سلولوزی وجود ندارد)

فعالیت مرکز تولیدی شما در چه رده ای قرار میگیرد؟

حال سوال این است که فعالیت شما (یا فرآیند تولید شما) در چه دسته ای طبقه بندی می شود؟ مسئولان امر جدولی تهیه کرده اند که تمامی صنایع تولیدی را شامل  شده و ضوابط استقرار هر یک از آن ها را تبیین مینماید، پس در همین مرحله فایل زیر را دانلود کرده و قوانین مربوط به استقرار مرکز تولیدی خود را مطالعه نمایید.

دانلود ضوایط استقرار (PDF)

در این دستورالعمل رده بندی فعالیت های تولیدی مختلف و قوانین استقرار هر یک از آن ها درج شده است.

در چه مناطقی مجاز به تاسیس کارخانه (کارگاه) هستید ؟

همانطور که در فایل مقررات و ضوابط استقرار واحدهای تولیدی مشاهده کردید برای استقرار هر یک از رده های صنعتی ضوابطی تعیین شده است، بعنوان مثال فعالیت های رده ۱ می توانند در هر محلی بجز ۵۰ متری مراکز نظامی، ۱۵۰ متری تالاب ها، دریاچه ها و پارک های ملی، ۱۰۰ متری رودخانه هایی با آب غیر آشامیدنی، ۱۵۰ متری رودخانه هایی با آب آشامیدنی و ۵۰ متری چاه های آب دایر شوند. (البته در مناطقی با کاربری صنعتی).

بصورت کلی هر چه رده ی فعالیت شما بالاتر باشد محدودیت های بیشتری در انتخاب محل استقرار خواهید داشت، بعنوان مثال محل استقرار فعالیت های تولیدی رده ی ۷ تنها بصورت موردی بررسی و نهایتا توسط اداره ی کل محیط زیست استان تعیین می شود.

تنها تولیدکنندگان رده ی ۱ می توانند در داخل حریم شهرها یا روستاها  نیز فعالیت کنند، و این امکان برای رده های بالاتر وجود ندارد.

علاوه بر موارد فوق استقرار کارخانجات و کارگاهها در شعاع ۱۲۰ کیلومتری شهر تهران، ۵۰ کیلومتری شهر تهران و ۳۰ کیلومتری مراکز استانها ممنوع است، با این حال برای تعداد زیادی از صنایع معافیت هایی در نظر گرفته شده که در بخشهای بعدی همین مقاله مورد بررسی قرار میگیرد.

نکته ی مهم : بخاطر داشته باشید ضوابط بالا برای کل کشور تصویب شده و به معنای نقض قوانین ممنوعیت استقرار در تهران، اصفهان یا سایر شهرها نیست. بعبارت ساده تر احداث یک کارخانه ی رده ۱ در شهر برازجان مقدور است اما در شهر تهران با توجه به قانون ممنوعیت امکان پذیر نخواهد بود.

چگونه می توانید داخل شعاع ممنوعه مستقر شوید ؟

برای قوانین استقرار چندین استثنا در نظر گرفته شده  که در همین بخش بررسی می شوند. برای اطلاع از آخرین مصوبات ممنوعیت استقرار به لینک زیر مراجعه نمایید :

http://isipo.ir/index.jsp?fkeyid=&siteid=1&pageid=321

موارد استثنای قانون استقرار در خارج از شعاع ۱۲۰ کیلومتر

واحدهای خدماتی همچون ارائه دهندگان خدمات ماشینکاری یا ریخته گری (در حد نمونه سازی یا تولید آزمایشی) شامل قانون ۱۲۰ کیلومتر نمی شوند. (دوستان زیادی سوال پرسیده بودند) همچنین واحدهای تولیدی پوشاک، بعضی صنایع غذایی، صنایع نوین و شرکت های دانش بنیان می توانند از این قانون معاف شوند.

بعنوان مثال برای شرکت های دانش بنیانی که آلودگی زیست محیطی ایجاد می کنند امکان استقرار در شهر تهران وجود ندارد و بنا به میزان آلودگی ممکن است مجاز به استقرار در حاشیه ی تهران یا نواحی دورتر باشند. بعبارتی برای فعالیت های دانش بنیان نیز رده بندی وجود دارد و تنها فعالیت های رده ی ۱ قابل استقرار در شهر تهران هستند.

صنایع غذایی شامل مجتمع های شیر و گوشت، سردخانه های تولید یخ، کشتارگاه ها، مراکز دامداری، تولیدکنندگان خوراک دام و طیور، تولیدکنندگان و مراکز بسته بندی خشکبار، تولیدکنندگان پودر سبزیجات، بسته بندی مواد غذایی همچون گوشت، مرغ، ماهی، مواد لبنی، چای، عسل و غیره، آردسازی و نان ماشینی و تولیدکنندگان انواع غذای آماده می توانند معاف از قانون ممنوعیت استقرار در شعاع شهرها شوند.

صنایع نوین یا پیشرفته شامل تولید تجهیزات الکترونیکی و ارتباطی پیشرفته، مواد نو (مثل سرامیک ها یا پلیمرهای پیشرفته یا مواد ابر رسانا) ، بیوفناوری (مثل کیت های تشخیصی و داروهای پیشرفته یا کودهای بیولوژیک)، اپتیک و لیزر (مثل فیبر نوری، لنزهای اپتیک و کریستال ها)، اتوماسیون و سیستم های هوشمند (تولید تجهیزات مربوطه مثل کنترلر و سنسور)، تولیدکنندگان مرتبط با فناوری نانو، تولیدکنندگان حوزه ی فناوری اطلاعات (مثل تولید سامانه های اطلاعاتی)، صنایع هوافضا، انرژی های نو (مثل مبدل های خورشیدی یا پیل سوختی) و … می شوند.

هر یک از موارد ذکر شده در خصوص صنایع نوین شامل زیرمجموعه هایی هستند که فعالیت در آن ها شامل قانون ممنوعیت استقرار نخواهد شد، بدیهی است که تولیداتی که دارای آلودگی زیست محیطی هستند در نواحی نسبتا دورتری مستقر خواهند شد.

روستاهای زیادی در داخل شعاع ۲۰ تا ۱۲۰ کیلومتری تهران یا ۳۰ تا ۵۰ کیلومتری اصفهان واقع هستند که دولت برای حمایت از ساکنین آن ها به سرمایه گذاران اجازه می دهد در موضوعات بسته بندی انواع میوه و سبزیجات، خشک کردن سبزیجات، تولید و بسته بندی سرکه، تولید ماست، دوغ، کشک، پنیر، کره و خامه، تولید و بسته بندی قارچ خوراکی، چوب بری و جعبه سازی، پشم شویی و پشم ریسی، قالیبافی، تولید دار قالی، تولید پارچه ی دستباف، ابریشم ریسی، تولید و بسته بندی عسل، تولید و تخمیر کودهای حاصل از زوائد حیوانی و گیاهی و تولید خوراک دام از ضایعات کشاورزی، سوار کردن ادوات کشاورزی، موزائیک، لوله و تیر سیمانی، آسفالت، شن و ماسه مراکز تولیدی احداث نمایند.

مطابق مصوبه مورخ ۱۱/۵/۱۳۸۴ هیئت وزیران احداث واحدهای تولید بتن آماده، تصفیه خانه های آب و فاضلاب، بازیافت نخاله ساختمانی، نیروگاههای تولید برق و کارگاههای موقت تولید آسفالت و شن و ماسه (برای طرح های عمرانی در حال اجرا) در داخل شعاع ۱۲۰ کیلومتری تهران مجاز است.

یک راهکار : کارت شناسایی کارگاه و گواهی فعالیت صنعتی برای فعالیت در شعاع ممنوعه

تا سال ۱۳۷۳ برای واحدهای فعالی که در شعاع ۱۲۰ کیلومتری شهر تهران قرار داشتند و فعالیت خود را پیش از ۱۳۶۴ آغاز کرده بودند مجوزی به نام “کارت شناسایی کارگاه”  و همچنین از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۸۱ برای تولیدکنندگانی که آلایندگی چندانی نداشتند (همچون صنایع تراشکاری، ماشین سازی، قالب سازی و …) “گواهی فعالیت صنعتی” صادر شده است.

هر دو مجوز در حال حاضر معتبر هستند و با واگذاری آن ها به سرمایه گذار جدید طی ضوابط خاصی امکان ادامه ی فعالیت در محدوده ی ۱۲۰ کیلومتری تهران وجود خواهد داشت.

البته یکی از محدودیت های چنین کارخانجاتی آن است که برای توسعه ی بیشتر آنها، تغییر نوع محصولات یا افزایش آنها محدودیت دارند و در صورت نیاز لازم است به شهرک های صنعتی مجاز منتقل شوند.

قدم دوم. اخذ جواز تاسیس (یا موافقت اصولی)

جواز تاسیس اولین مرحله از فرآیند قانونی ایجاد مراکز تولیدی است. در این مرحله نیازی به خرید تجهیزات، سوله، استخدام نیروی انسانی، تولید نمونه ی آزمایشی و … ندارید چرا که هدف دریافت موافقت وزارت صنعت و معدن یا سایر نهادهای مربوطه  با احداث مرکز تولیدی شماست.

بخاطر داشته باشید جواز تاسیس را وزارت خانه ای صادر میکند که متناسب با نوع محصول شما باشد. برای محصولات کشاورزی و غذایی وزارت جهاد و کشاورزی، برای مصنوعات دستی وزارت صنایع دستی و گردشگری و … نهادهای تصمیم گیرنده هستند.

برای دریافت جواز تاسیس به چه مدارکی نیاز دارید ؟

در این مرحله به یک طرح توجیهی برای محصول یا محصولات خود نیازمند هستید. تنظیم طرح توجیهی کار پیچیده ای نیست و در حین ثبت نام با پرسش سوالات مختلف از شما طرح توجیهی آماده میشود.

بصورت عمومی در طرح توجیهی میزان کارآفرین بودن طرح، ضوابط بهداشتی کارخانه (کارگاه)، ماشین آلات مورد نیاز، میزان مصرف حامل های انرژی، ظرفیت تولید محصولات، میزان سرمایه گذاری و … مطرح خواهند شد.

در صورتی که در طرح توجیهی مواردی نیازمند مجوز باشند از نهاد مربوطه استعلام گرفته خواهد شد. مثلا ممکن است فرآیند تولید اثرات مخرب زیست محیطی داشته باشد، در اینصورت درخصوص آن از سازمان محیط زیست استعلام گرفته میشود.

اگر طرح توجیهی پذیرفته نشود چه اتفاقی خواهد افتاد ؟

در صورتی که مدارک یا طرح توجیهی ارائه شده دارای مشکلات ساختاری، فنی، نقص، اشتباه یا ابهام باشد پس از بررسی به اطلاع شما خواهد رسید و پس از اصلاح موارد درج شده میتوانید برای کارشناسی مجدد آن اقدام نمایید.

برای صدور جواز تاسیس به چه مدارکی نیاز دارید ؟

اگر از پیش شرکتی ثبت نکرده اید شخصیت حقیقی محسوب میشوید و کافیست با تصاویر شناسنامه، کارت ملی و پایان خدمت اقدام به درخواست جواز تاسیس نمایید.

اگر از پیش شرکتی ثبت کرده و میخواهید از طریق آن تولید را آغاز نمایید شخصیت حقوقی محسوب شده و لازم است  با تصویر شناسنامه و کارت ملی مدیر عامل، تصویر روزنامه تاسیس شرکت، تصویر اساسنامه  و اظهارنامه شرکت، کارت پایان خدمت مدیر عامل و مهر شرکت اقدام به درخواست جواز تاسیس نمایید.

تفاوت شخصیت های حقیقی و حقوقی در اخذ جواز تاسیس چیست ؟

قوانین جاری برای شخصیت های حقیقی و حقوقی کاملا یکسان است، با این حال بانک ها برای اعطای تسهیلات اعتماد بیشتری به شخصیتهای حقوقی دارند.

بخاطر داشته باشید امکان تبدیل مالکیت حقیقی به حقوقی وجود دارد، پس اگر قصد دارید در آینده شرکتی ثبت کنید نیازی نیست اخذ جوار تاسیس را به آینده موکول نمایید. (در قالب شخصیت حقیقی برای جواز تاسیس اقدام کنید)

فرآیند اخذ جواز تاسیس چقدر زمان می برد؟

اگر طرح شما نیازمند استعلام مجدد یا اصلاح نباشد این روند در وزارت صنعت و معدن حدود یک هفته تا سه هفته، در جهاد کشاورزی دو هفته تا یک ماه و در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری یک الی دو ماه زمان نیاز خواهد داشت.

لازم به ذکر است زمانبندی صدور جواز تاسیس در استان های مختلف متفاوت است.

مدت اعتبار جواز تاسیس چقدر است و در این بازه زمانی چه اقداماتی انجام میشود؟

جواز تاسیس از تاریخ صدور به مدت یکسال اعتبار دارد و متقاضی موظف است در این مدت نسبت به تهیه زمین، خرید تجهیزات، برقراری انشعاب آب و برق، تشکیل شرکت و … اقدام نماید. کارشناسان بصورت منظم میزان پیشرفت مرکز تولیدی را به سازمان گزارش خواهند داد.

در صورتیکه متقاضی بنا به دلایل موجه موفق به ایجاد زیر ساخت لازم در مدت زمان مصوب نشود برای تمدید اعتبار درخواست کتبی ارسال مینماید و در صورت موافقت سازمان از شش ماه تا یکسال فرصت اضافه بهره مند خواهد شد.

پذیرش فرصت تمدید منوط به وجود گزارش هایی مبنی بر پیشرفت قابل قبول کارخانه در مدت زمان سپری شده است. همچنین حداکثر با دو درخواست تمدید موافقت خواهد شد.

نکته ی مهم دیگر آن است که تسهیلات خرید ماشین آلات در صورتی به متقاضی تعلق خواهد گرفت که حداقل پیشرفت مورد انتظار از سوی کارشناسان گزارش شده باشد.

جواز تاسیس و شهرک های صنعتی

پس از دریافت جواز تاسیس می توانید برای تهیه ی زمین به محل ذکر شده در جواز مراجعه نمایید. بخاطر داشته باشید فرآیند تهیه ی زمین در شهرک های صنعتی تنها پس از اخذ جواز تاسیس امکان پذیر است.

پروانه بهره برداری برای تولید

هدف از پروانه بهره برداری تعیین نوع محصولات و ظرفیت تولید هر یک از آن هاست، بعبارت ساده تر تعیین میکند کارخانه برای تولید کدام محصولات مجوز دارد و حداکثر ظرفیت تولید سالیانه ی هریک از آن ها چقدر میباشد.

مراکزی که پس از تامین زمین (خرید یا اجاره) و انرژی های مورد نیاز همچون آب، برق، گاز و …  تجهیزات و ماشین آلات خط تولید را نصب و بخشی از نیروی انسانی مورد نیاز را جذب کرده باشند، میتوانند پس از آزمایش تجهیزات و  تولید انبوه محصولات (بصورت آزمایشی) برای صدور پروانه ی بهره برداری (یا تولید) اقدام نمایند.

برای کارخانجاتی که بیش از یک محصول دارند و شامل خط تولیدهای متفاوتی میشوند، پس از تکمیل و ارزیابی هر بخش از کارخانه امکان اخذ پروانه برای همان بخش وجود خواهد داشت.

ظرفیت تولید سالیانه چگونه محاسبه می شود؟

ظرفیت سنجی به معنای تعیین سقف تولید سالیانه ی کارخانه با توجه به فرآیندهای در نظر گرفته شده و ماشین آلات نصب شده است.

پس از تکمیل پرسشنامه و درخواست صدور پروانه بهره برداری توسط متقاضی، یکی از کارشناسان سازمان برای بازدید از کارخانه (یا کارگاه) مراجعه کرده و  ضمن بررسی شرایط مندرج در جواز تاسیس برای آن ظرفیت سنجی خواهد کرد.

ظرفیت تولید بصورت سالیانه و بر مبنای سه شیفت روزانه و پنج هزار ساعت کاری  محاسبه می شود. برای محصولاتی که بصورت پیوسته و مستمر تولید میشوند مبنای تعیین ظرفیت متفاوت است، بعنوان مثال برای تولید شیشه حداکثر تعداد روزهای کاری ۳۶۰ روز یا ۷۰۰۰ ساعت و برای تولید سیمان ۳۳۰ روز کاری در نظر گرفته می شود.

علاوه بر ضرورت، اخذ پروانه بهره برداری چه کاربردهایی دارد ؟

یکی از بزرگ ترین مزایای پروانه بهره برداری تهیه مواد اولیه پتروشیمی یا پلاستیکی به قیمت دولتی است، همچنین هزینه برق بصورت صنعتی و حامل های انرژی بصورت دولتی محاسبه خواهند شد.

با کمک پروانه بهره برداری میتوانید از تسهیلات بانکی با نرخ مصوب تولیدی بهره مند شوید و با ارائه ی آن از جریمه اقساط به مدت یکسال معاف شوید.

مدارک  ضروری برای درخواست پروانه بهره برداری

برای درخواست پروانه کافیست به وبسایت بهین یاب، قسمت سرمایه گذاری و صدور پروانه ی بهره برداری مراجعه نمایید.

مدارک مورد نیاز شامل جواز تاسیس، تصویر قراردادهای خرید امتیاز آب و برق، فاکتورهای خرید ماشین آلات و تجهیزات، تصویر پایان کار ساختمانی، اسناد مالکیت یا اجاره نامه و اقرارنامه ی محل تولیدی، فاکتور خرید مواد اولیه،  فاکتورهای خرید و اجرای سوله، فایل اکسل مربوط به اطلاعات پرسنل، رسید پرداخت صدور پروانه و حق تمبر میباشد.

حداكثر زمان صدور پروانه بهره برداري از تاريخ تكميل فرمها و دريافت مدارك ۱۵ روز است.

صدور پروانه بهره برداری برای دارندگان کارت شناسایی یا گواهی صنعتی

همانطور که گفتیم بسیاری کماکان از کارت شناسایی کارگاه یا گواهی فعالیت صنعتی استفاده می کنند، این کارخانجات با انتقال به شهرک های صنعتی مجاز می توانند پروانه ی بهره برداری دریافت نمایند.

شاید عناوین زیر برای شما مفید باشند: