کاریزما چیست و چگونه کاریزماتیک باشیم؟
همه‌ی ما دوست داریم که تاثیرگذار و کاریزماتیک باشیم اما امکان‌پذیر است؟ یا شاید به بعضی ویژگی‌های ذاتی بستگی دارد که دست یافتنی نیستند؟ اصلاً فرض کنیم که اکتسابی است و میتوانیم برای آن تمرین کنیم اما دقیقاً چه پارامترهایی روی آن اثر می‌گذارد؟
در این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد اما فراموش نکنید که کاریزما با وجود ریشه‌های تاریخی، هنوز هم موجودی عجیب و ناشناخته است.
از نظر ما چه کسانی کاریزماتیک هستند؟
یک شخصیت کاریزماتیک را تجسم کنید، کسی که وجود داشته باشد و او را بشناسید.
اگر زمان دیدن رفتار و شنیدن حرفهای او به شدت تحت تأثیر قرار گرفته‌اید، اعتقادات و چهارچوب‌هایش را به‌سادگی پذیرفته‌اید، بارها در ذهن‌تان به حرف‌هایش فکر کرده‌اید و مجذوب‌شان شده‌اید یعنی در مورد شخصیت کاریزماتیک هم‌عقیده هستیم.
تقریباً همه‌ی ما افراد کاریزماتیک را می‌شناسیم اما معلوم نیست که جذب کدام ویژگی‌هایشان می‌شویم، مثلاً افرادی مثل مهران مدیری و عادل فردوسی‌پور را کاریزماتیک می‌دانیم اما دقیقاً چرا؟ بازیگران مغرورتر، خوش‌لباس‌تر و موفق‌تری هم نسبت به آقای مدیری هستند یا مجریان خوش‌بیان و متخصص زیادی در رسانه‌های مختلف حضور دارند اما در این دو نفر چیزی وجود دارد که ما را جذب می‌کند اما نمی‌دانیم چیست!
البته روان‌شناسان و جامعه‌شناسان زیادی سعی کردند که دلایل این تأثیرگذاری را بشناسند اما به نظرات یکسانی نرسیدند و در شناخت و تعریف کاریزما موفق نبوده‌اند؛ پس رازی ناشناخته با قدمت تاریخ وجود دارد که اجداد ما آن را مهره‌ی مار یا فرّ می‌نامیدند و امروز به آن کاریزما می‌گوییم.
کلمه ی کاریزما از کجا آمده است؟ (ریشه کاریزما)
ریشه ی کاریزما کلمه ی باستانی خاریس از ادبیات یونان است که معانی متفاوتی از جمله جذابیت، محبوبیت، زیبایی و فریبندگی دارد.
خاریس در افسانه‌های اساطیری به دفعات تکرار شده است؛ مثلاً در افسانه‌ی ایلیاد و اودیسه‌ی هومر، یکی از خدایان است که زیبایی خارق العاده‌ای داشت و از نقابی درخشان استفاده می‌کرد یا در بسیاری از افسانه‌های دیگر نوعی موهبت الهی برای افراد لایق است.
در تعریف کاریزما چه می‌گویند؟
همان‌طور که گفتیم کاریزما قدمتی طولانی دارد و همراه همیشگی افسانه‌های قدیمی است، با این حال برای اولین بار در سال ۱۹۷۳ توسط مارکز وبر در منابع علمی تعریف شده است:
رهبر کاریزماتیک (یا به‌صورت کلی شخصیت کاریزماتیک) فقط به‌واسطه‌ی شخصیتی که دارد و بدون استفاده از مشوق‌های مالی و اعمال زور می‌تواند روی دیگران تأثیر بگذارد، یعنی اقتدار او از سنتهای جامعه یا اصول منطقی نشأت نگرفته و مبتنی بر احساسات میان او و پیروانش است.
منظور وبر این است که ما برای معلمان و اساتید دانشگاه، شخصیتهای علمی، مدیران و … احترام قائلیم اما تمام این موارد از سنتهای جامعه یا منطق‌مان نشأت می‌گیرد اما احترامی که برای اشخاص کاریزماتیک قائلیم فقط از جنس احساسات و نشأت گرفته از درون خودمان هستند.
آیا میتوانیم کاریزما شویم؟ (ذاتی یا اکتسابی بودن کاریزما)
با وجود این‌که تعریف و ماهیت کاریزما مبهم است اما جواب این سوال سخت نیست! همه‌ی ما می‌دانیم که شخصیت کاریزماتیک در کنار بسیاری از ویژگی‌های شناخته‌شده یا ناشناخته‌ی خود می‌تواند روی دیگران تأثیرگذار باشد و ارتباط موثری برقرار کند و اصولاً کسی که تأثیرگذار نیست نمی‌تواند از کاریزما بهره‌مند باشد.
از سوی دیگر می‌دانیم که مهارت‌های ارتباطی تا حد زیادی به هوش اجتماعی یا EQ وابسته است که ریشه‌های ذاتی دارد و با مهارت‌های اکتسابی تقویب می‌شود، همچنین زمانی اعتقادات قدرتمند و تأثیرگذار شکل می‌گیرند که مبتنی بر منطق باشند و لازمه‌ی آن داشتن هوش یا IQ بالای شخصیت کاریزماست، پس حتی اگر از سایر ویژگی‌های شخصیت کاریزماتیک صرف‌نظر کنیم، وابستگی آن به هوش باعث می‌شود که تا حد زیادی ذاتی باشد.
البته مارکز وبر اعتقاد جالبی داشت که گفتن آن خالی از لطف نیست؛ به اعتقاد او برای شکل‌گیری شخصیت کاریزماتیک به زمان نیاز است اما عواملی مثل بلایای طبیعی، مشکلات اجتماعی، جنگ و … باعث می‌شود که اشخاص کاریزماتیک زودتر ظهور کنند.
چگونه کاریزمای خود را تقویت کنیم؟
گفتیم که شخصیت کاریزماتیک به زیرساخت‌های ذاتی نیاز دارد اما برای استفاده از آنها و بروز تأثیرگذاری به زمان نیاز است، اما سایر افراد هم می‌توانند روی قدرت تأثیرگذاری خود کار کنند و خوشبختانه برخلاف کاریزما از اصول مشخصی پیروی می‌کند.
در ادامه هشت ویژگی افراد تاثیرگذار و جذاب را بررسی می‌کنیم که ترجمه‌ی مفهومی مقاله‌ی ۸ ways to instantly become more charismatic and influential از وبسایت INC است و به همه‌ی افراد معمولی و کاریزماتیک در تقویت تأثیرگذاری کمک می‌کند.
۱- اعتماد به نفس
بعضی افراد هنگام ورود به جلسات، اماکن شلوغ، جمعهای خانوادگی و … دچار استرس و ترس زیادی می‌شوند که برای سایرین قابل تشخیص است و از تاثیرگذاری و جذابیت آنها کم می‌کند.
اگر از تئوری اسناد (در روان‌شناسی) پیروی کنیم، اولین لازمه‌ی تأثیرگذاری (یا کاریزماتیک بودن) آن است که از تأثیرگذاری خود مطلع باشیم! پس تمام افراد کاریزماتیک از قدرت تاثیرگذاری خود اطلاع دارند و این نیازمند اعتماد به‌نفس است.
۲- قدرت ایجاد همدلی
همدلی کردن خوب است اما زمانی جذاب می‌شود که از طرف یک انسان قدرتمند و بااعتماد به‌نفس باشد، وگرنه می‌تواند نشانه‌ای از حمایت‌طلبی، چاپلوسی یا دریافت تأیید دیگران باشد؛ ضمناً شخصیت کاریزماتیک فقط با افراد خاص هم‌دل نمی‌شود و آنها را بر مبنای ثروت، زیبایی، خانواده، شغل و … برچسب‌گذاری نمی‌کند چون این کار با اعتماد به‌نفس و روح همدلی سازگاری ندارد.
۳- دانش غیرتخصصی
از مدیران و رهبران انتظار می‌رود که دانش و تجربه‌ی خوبی در حوزه‌ی مدیریت‌شان داشته باشند اما تصویر آنها در ذهن دیگران فقط بر مبنای این دانش شکل نمی‌گیرد، بلکه نظرات‌شان در حوزه‌های غیرتخصصی در جذابیت و قابل اعتماد بودن آنها تأثیرگذار است.
ضمناً دانش غیرتخصصی به مهارت‌های ارتباطی و قدرت همدلی و شکل‌گیری اعتماد به‌نفس کمک می‌کند.
۴- نحوه‌ی پوشش
احتمالاً سبک لباس پوشیدن پدرخوانده (مارلون براندو) را به یاد می‌آورید چون بخشی از شخصیت او بود، لباس‌های گاندی هم دقیقاً بیان‌گر اعتقادات و آرمان‌هایش بودند و حتی استیو جابز از تیشرت و جین در جلسات معرفی محصولات اپل استفاده می‌کرد که سمبل جسارت و تحول بودند و با حرف‌هایش در مورد دنیای جدید هم‌خوانی داشت.
پوشش شما می‌تواند بخشی از شخصیت شما باشد و به تصویرسازی دیگران کمک کند، پس آن را به دقت و در راستای اعتقادات‌تان انتخاب کنید.
۵- اصل صد و یکم ارتباط
ویزیتورهای حرفهای اصل صد و یکم ارتباط را می‌دانند! وظیفه‌ی آنها ارائه‌ی توضیحات به مشتری برای متقاعد شدن و خرید محصول است اما مطابق این اصل تلاش می‌کنند تا کم‌تر صحبت کنند و بیشتر شنونده‌ی حرفهای مشتری باشند تا رابطه‌ی عمیق‌تر و اعتماد شکل بگیرد.
یکی از مهم‌ترین پارامترهای تاثیرگذاری قابل اعتماد بودن است که نکته‌ی پنجم آن را تقویت می‌کند.
۶- یک لبخند خوب
باور کردنی نیست اما لبخند یکی از عناصر هشت‌گانه‌ی جذابیت است چون نشانه‌ی اعتماد به نفس و تسلط داشتن روی شرایط است و به شکل‌گیری ارتباط قوی‌تر و اعتماد کمک می‌کند، پس اولاً تلاش کنید که لبخند مناسبی داشته باشید و دوماً آن را دریغ نکنید. اخم کردن شاید نشانه‌ی قدرت باشد اما باعث تاثیرگذاری نمی‌شود.
۷- قابل فهم باشید!
حرفی روی مخاطب اثر می‌گذارد که قابل درک باشد وگرنه دانشمندان و نظریه‌پردازان کاریزماتیک ترین افراد تاریح بودند، پس شاید یک شخصیت کاریزماتیک سخن‌ور خوبی نباشد اما حرف‌ها و اعتقادات و نظراتش به سادگی فهمیده می‌شود.
برای تقویت این ویژگی میتوانید از استعاره و تشبیه استفاده و به تدریج روی زبان بدن و لحن‌تان کار کنید، مثلاً درک تئوری نسبت بسیار دشوار است اما وقتی از انیشتین پدر مورد آن پرسیدند، گفت: “اگر دستتان را یک دقیقه روی اجاق داغ بگذارید به اندازه‌ی یک ساعت طول می‌کشد و اگر یک ساعت با دختری زیبا صحبت کنید در یک دقیقه به پایان می‌رسد و این یعنی نسبیت”
۸- امیدواری
انسان‌ها به امید زنده هستند و زمانی حرف‌ها و اعتقادات شما تأثیرگذار خواهند بود که نویدبخش آینده‌ای بهتر باشند.
دانلود یک کتاب (انگلیسی)
کتاب A History of Charisma به قلم J.Potts در سال ۲۰۰۹ منتشر شده است و تاریخچه‌ی ارزشمندی از کاریزما و ریشه‌های فرهنگی آن را بازگو می‌کند، در صورت تمایل میتوانید کتاب را از لینک زیر دانلود کنید:
شاید عناوین زیر برای شما مفید باشند:
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.