چگونه در ایران علامت استاندارد بگیریم؟

آیا دریافت علامت استاندارد ضروری است؟

زیاد پرسیده می‌شود که چگونه علامت استاندارد بگیریم؟ اما واقعاً برای همه‌ی محصولات به آن نیاز داریم؟ در ادامه جواب این سوال را پیدا می‌کنید.

استاندارد اجباری

بعضی محصولات استاندارد اجباری دارند، به این معنا که  تولید، تبلیغ، انبار، توزیع و فروش  آن‌ها زمانی امکان‌پذیر است که علامت استاندارد (پروانه کاربرد علامت استاندارد) داشته باشند.

استاندارد تشویقی

برای بعضی محصولات، استاندارد وجود دارد اما رعایت آن‌ها اجباری نیست و جنبه‌ی تشویقی دارند.

گاهی قبل از اجباری کردن بعضی رویه‌ها، آن‌ها را در قالب استاندارد تشویقی معرفی می‌کنند و با گذر زمان به استانداردهای اجباری تبدیل می‌شوند و در مواردی هم اجباری شدن آن‌ها رأی نمی‌آورد و تشویقی می‌مانند با این حال رعایت آن‌ها در جلب اعتماد مشتریان مفید خواهد بود.

آیا محصول من استاندارد اجباری دارد؟

برای پاسخ به این سوال باید استانداردهای ملی مربوط به محصول‌تان را پیدا کنید و در مستندات مربوطه مشخص می‌شود که کدام موارد اجباری هستند.

ضمناً در سوال بعدی توضیح دادیم که چگونه به استانداردهای مورد نیازتان دسترسی داشته باشید.

چگونه استانداردهای مربوط به محصولتان را پیدا کنید؟

مسلماً هر استانداردی در قالب کتابچه‌های فیزیکی یا PDF منتشر می‌شود و می‌توانید بعد از پرداخت هزینه‌ی مربوطه به آن‌ها دسترسی داشته باشید؛ پس اگر به دنبال مستندات مربوط به یکی از شماره‌های ایزو هستید می‌توانید در گوگل جست‌وجو کنید و آن را خریداری کنید یا با قیمت بالاتر تمام مستندات استانداردهای ایزو را خریداری کنید. (البته در سایت‌های ایرانی بخش زیادی از آن‌ها به‌صورت رایگان وجود دارد)

برای پیدا کردن استانداردهای ملی ایران (برای فعالیت در بازار کشورمان)، روی لینک زیر کلیک کنید و به سامانه‌ی جست‌وجوی استانداردهای ملی ایران وارد شوید:

ورود به پورتال استانداردهای ملی ایران

پس از ورود به سایت، در صورتی که نام یا شماره استاندارد مورد نظرتان را می‌دانید با وارد کردن آنها به مستندات دسترسی خواهید داشت، در غیر اینصورت باید صنعت مورد نظر را انتخاب و محصولتان را پیدا کنید؛ مثلاً برای لامپ‌های رشته‌ای تنگستنِ، صنعت “برق و الکترونیک” را انتخاب کرده و استانداردهای مربوط به “لامپ‌های رشته‌ای تنگستن برای مصارف روشنایی عمومی” را پیدا کنید.

ضمناً گاهی سایت در دسترس نیست یا امکان دانلود مستندات وجود ندارد، در این حالت می‌توانید شماره‌ی استانداردهای مورد نیازتان را پیدا کنید و آن‌ها را از سایت فروش استاندارد بخرید یا کتابچه‌ی مربوطه را تهیه کنید. (قیمت مستندات به‌صورت تکی زیاد نیست)

مجازات بی‌توجهی به علامت استاندارد چیست ؟

برای پاسخ به این سوال از ماده‌ی چهل در فصل چهارم قانون تقویت و توسعه ی نظام استاندارد استفاده می‌کنیم.

 تولیدکنندگان و ارائه‌دهندگان محصولات و خدماتی که فاقد پروانه کاربرد علامت استاندارد یا تاییدیه‌ی آن هستند، اگر کالا یا خدمات آنها مشمول استاندارد اجباری باشد به حبس تعزیری درجه شش (از ۶ ماه تا دو سال) یا مجازات نقدی درجه ۳ (از ۳۶ تا ۵۵ میلیون تومان) یا هر دو مجازات محکوم می‌شوند.

 نشان استاندارد برای محصولاتی با ویژگی‌ها و مشخصات تعیین شده اعطا می‌شود و افزودن ویژگی‌ها یا مشخصات جدید نیازمند درخواست جدید از اداره استاندارد است، لذا تولیدکنندگانی که مشخصات و ویژگی‌های محصولات خود را بصورت غیرمجاز تغییر دهند به حبس تعزیری درجه ۵ (از دو تا چنج سال) یا جریمه نقدی درجه ۳ (از ۳۶ تا ۵۵ میلیون تومان) یا هر دو مجازات محکوم خواهند شد.

 بعضی تولیدکنندگان بدون اخذ استاندارد از بسته بندی‌های مربوط به سایر محصولات یا نشان استانداردی که برای آن‌ها صادر شده استفاده می‌کنند و مجازات آن‌ها، جریمه‌ی نقدی درجه دو از ۵۵ تا ۱۰۰ میلیون تومان یا حبس تعزیری درجه ۵ (از دو تا پنج سال) و یا هر دو مجازات است.

 برای تبلیغات در رسانه‌های عمومی باید مستندات مربوط به نشان استاندارد ارائه شود، با این حال اگر در تبلیغات بصورت خلاف واقع وانمود شود که محصولات دارای نشان استاندارد هستند، محکومیت به حبس تعزیری درجه هفت (از ۹۱ روز تا ۶ ماه) یا جزای نقدی درجه ۳ (۳۶ میلیون تا ۵۵ میلیون تومان) در نظر گرفته شده است.

توزیع، فروش یا انبار کردن محصولات غیراستاندارد جرم است و جریمه‌ی آن حبس تعزیری درجه ۷ یا جزای نقدی درجه ۵ یا هر دوی آن ها خواهد بود.

البته علاوه بر موارد بالا، مسئولیت پاسخگویی و جبران خسارات‌های احتمالی (مثل آسیب دیدن سلامتی مصرف‌کننده) به‌عهده‌ی اشخاص خاطی خواهد بود.

مواد بالا، متن اصلی قانون نیستند و بازنویسی شده‌اند، به همین علت برای استنادات یا تصمیم‌گیری‌های قانونی قابل استفاده نخواهند بود.

چه زمانی برای اخذ علامت استاندارد اقدام کنید؟

بسیاری از تولیدکنندگان پس از صرف هزینه و زمان زیاد متوجه می‌شوند که محصول یا فرآیند طراحی شده برای دریافت علامت استاندارد مناسب نیست، چون رعایت ضوابط آن به ملاحظاتی در محیط کارخانه، مواد اولیه، طرح محصول و روش ساخت آن نیاز خواهد داشت.

پس قبل از هر اقدامی،‌ باید ضوابط استاندارد محصولات‌تان را بررسی و متناسب با آن‌ها برای طراحی محصول و فرآیند و طرح‌ریزی واحد صنعتی اقدام کنید؛ به عبارتی بررسی ضوابط استاندارد جزو اولین مراحل راه‌اندازی یک واحد تولیدی است.

برای درخواست علامت استاندارد به چه مدارکی نیاز است؟

بصورت کلی اطلاعات و مدارک مورد نیاز برای اخذ استاندارد شامل موارد درج شده در تصویر زیر است.

در ادامه بخشی از این موارد را بررسی می‌کنیم.

مجوز تولید

زمانی برای یک محصول، علامت استاندارد صادر می‌شود که تولیدکننده‌ی آن پروانه‌ی بهره‌برداری یا مجوز تولید داشته باشد و ضمناً عنوان پروانه باید با نوع محصول هم‌خوانی داشته باشد یعنی با مجوز تولید یخچال نمی‌توانیم برای تلویزیون استاندارد بگیریم.

اگر شیوه‌ی اخذ مجوز تولید را نمی‌دانید یا در مورد آن سوال دارید به راهنمای اخذ مجوز برای مراکز تولیدی مراجعه کنید.

علامت تجاری

[su_spacer size=”10″]

برای صدور علامت استاندارد باید علامت تجاری ثبت شده داشته باشید و مدارک مربوطه را ارائه کنید.

کارشناس کنترل کیفیت

برای تولید محصولات استاندارد باید یکی از پرسنل را به‌عنوان کارشناس کنترل کیفیت به اداره‌ی استاندارد معرفی کنید تا واسطه‌ی واحد تولیدی و اداره‌ی استاندارد باشد و برای تأیید صلاحیت او شرایطی وجود دارد که توسط اداره‌ی استاندارد اعلام می‌شود، مثلاً باید تحصیلات مرتبط (حداقل کارشناسی) داشته باشد، در کلاس‌های آموزشی استاندارد شرکت کند و در آزمون نهایی قبول شود؛ اطلاعات دقیق‌تر را در لینک زیر ببینید:

مشاهده‌ی آیین‌نامه‌ی کارشناس کنترل کیفیت

تبصره‌های زیادی در آیین‌نامه وجود دارد که مطالعه‌ی آن‌ها الزامیست، مثلاً شخصی که لیسانس غیرمرتبط دارد، در صورت داشتن سه سال سابقه‌ی کار مرتبط تأیید صلاحیت می‌شود.

ایران کد

قبل از درخواست برای علامت استاندارد باید ایران کد گرفته باشید که مراحل آن در لینک زیر توضیح داده شده است:

http://mcs.irancode.ir/CreateRegistration/CreateRegistrationConfirm

واحد کنترل کیفی (یا قرارداد با یک آزمایشگاه معتبر)

برای این‌که کارشناس کنترل کیفی بتواند روی استاندارد بودن محصولات نظارت کند به تجهیزات آزمون نیاز دارد که مطابق ضوابط استاندارد در کارخانه، و در واحد کنترل کیفی مستقر می‌شوند؛ البته بعضی تجهیزات گران قیمت هستند یا شاید فضای کافی برای واحد کنترل کیفی نباشد و در این حالت کارخانه می‌تواند برای آزمون محصولات با یک آزمایشگاه قرارداد منعقد کند و مدارک مربوطه را به اداره‌ی استاندارد ارائه دهد؛ در این حالت از خط تولید نمونه‌برداری شده و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا گزارش آزمون را برای کارشناس کنترل کیفیت ارسال کنند.

مراحل درخواست علامت استاندارد

در این بخش مراحل درخواست غیرحضوری علامت استاندارد را بررسی می‌کنیم که فقط در نحوه‌ی تکمیل فرم‌ها و مدارک با روش حضوری فرق می‌کند.

گام اول: دریافت نام کاربری و رمز عبور

در قدم اول به سامانه‌ی درخواست صدور پروانه استاندارد مراجعه نموده و روی درخواست صدور پروانه ی استاندارد کلیک کنید.

ورود به سامانه‌ی درخواست صدور پروانه استاندارد

در این مرحله اطلاعات واحد تولیدی یا خدماتی خود را وارد کنید. پس از تایید اداره کل استاندارد نام کاربری و رمز عبور برای شما ارسال خواهد شد.

گام دوم: درخواست صدور پروانه کاربرد علامت استاندارد

در سیستم، درخواست صدور پروانه برای یک فرآورده جدید را انتخاب کنید تا به صفحه‌‌ی ورود اطلاعات و آپلود تصاویر اسناد و مدارک هدایت شوید؛ در این بخش مدارک مورد نیاز، که بالاتر فهرست کردیم، را آپلود می‌کنید و کارتان در این مرحله به پایان می‌رسد.

مدارک توسط کارشناس استاندارد بررسی می‌شود و در صورت مغایرت یا نقص در مدارک ارسال شده به شما اطلاع‌رسانی می‌کنند تا برای تکمیل یا تصحیح اطلاعات اقدام کنید.

گام سوم: مراجعه کارشناس استاندارد

پس از تایید اولیه‌ی اطلاعات، بازرس استاندارد برای بررسی حضوری مراجعه و از واحد تولیدی بازدید می‌کند تا چک‌لیست مربوطه تکمیل شود، در این مرحله اگر ایرادی باشد به شما اطلاع‌رسانی می‌کنند تا آن‌ها را اصلاح کنید و بازدید به وقت دیگری موکول شود، اما اگر مشکلی نباشد از محصولات در حال تولید، نمونه‌برداری می‌کنند تا ادامه‌ی ارزیابی در آزمایشگاه انجام شود.

اگر محصول نمونه‌برداری شده مطابق معیارهای استاندارد نباشد به شما اطلاع‌رسانی می‌کنند و باید بعد از برطرف کردن مشکلات دوباره برای نمونه‌برداری درخواست کنید، اما در صورت تأیید شدن نتایج آزمایش، گزارش نهایی به اداره‌ی کل استاندارد ارسال می‌شود تا پس از بررسی مجدد پرونده، علامت استاندارد صادر شود.

نکته : گزارش وضعیت آزمون ها و نتایج آنها در سامانه ی اینترنتی اداره‌ی استاندارد قابل پیگیری است.

امتیازهای منفی و ابطال پروانه

بازرسی‌های اداره‌ی استاندارد ادامه دارد و در بازه‌های زمانی مختلف برای بازرسی خط تولید و نمونه‌برداری مراجعه می‌کنند.

اگر نمونه‌ها مطابق معیارهای استاندارد نباشد، بر حسب نوع مغایرت و اهمیت آن از ۵ تا ۳۰ امتیاز منفی منظور می‌کنند و اگر مجموع امتیازهای منفی به ۹۰ برسد، علامت استاندارد تا تکمیل اصلاحات تعلیق و با ۱۲۰ امتیاز منفی باطل می‌شود.