برنامه‌ریزی ظرفیت مورد نیاز یا CRP

برنامه‌ریزی ظرفیت مورد نیاز (CRP) چیست؟

برنامه‌ریزی ظرفیت مورد نیاز یا Capacity Requirements Planning یا به اختصار CRP روشی برای اندازه‌گیری ظرفیت مورد نیاز برای اجرای برنامه مواد و مقایسه آن با ظرفیت برنامه‌ریزی شده برای منابع است، طوری که ظرفیت همه منابع مورد نیاز برای اجرای برنامه را لحاظ کنیم. بنا بر این تعریف مهم‌ترین تفاوت‌های برنامه‌ریزی ظرفیت مورد نیاز (CRP) با برنامه‌ریزی تقریبی ظرفیت (RCCP) شامل موارد زیر است:

۱- برنامه‌ریزی تقریبی ظرفیت (RCCP) بر مبنای برنامه زمان‌بندی اصلی (Master Schedule) و گاه بر اساس برنامه تجمعی (Aggregated Plan) انجام می‌شود که در حالت اول ظرفیت لازم برای در دسترس قرار گرفتن محصولات و در حالت دوم ظرفیت لازم برای در دسترس قرار گرفتن گروه‌های محصولات را با ظرفیت برنامه‌ریزی شده برای منابع مقایسه می‌کنیم. اما برنامه‌ریزی ظرفیت مورد نیاز (CRP) بر اساس برنامه مواد مورد نیاز (تصمیم‌های حاصل از MRP) است، لذا در CRP باید ظرفیت لازم برای در دسترس قرار گرفتن مواد سازنده محصولات را نیز لحاظ کنیم.

۲- در برنامه‌ریزی تقریبی ظرفیت (RCCP) فقط به منابع کلیدی توجه داریم، اما در برنامه‌ریزی ظرفیت مورد نیاز (CRP) به تمام منابع اعم از کلیدی و غیر کلیدی توجه می‌کنیم.

۳- افق زمانی برنامه زمان‌بندی اصلی (Master Scheduling) بیشتر از افق زمانی برنامه مواد مورد نیاز (MRP) است، به همین ترتیب افق زمانی برنامه‌ریزی تقریبی ظرفیت (RCCP) هم بیشتر از برنامه‌ریزی ظرفیت مورد نیاز (RCP) است.

بر اساس این تفاوت‌ها می‌گوییم RCCP یک برنامه‌ریزی تقریبی و CRP یک برنامه‌ریزی دقیق است. زیرا در CRP علاوه بر ظرفیت لازم برای در دسترس قرار گرفتن محصولات، ظرفیت مورد نیاز برای در دسترس قرار گرفتن مواد سازنده‌شان را نیز لحاظ کنیم. همچنین در CRP بر خلاف RCCP به منابع کلیدی بسنده نمی‌کنیم، بلکه ظرفیت مورد نیاز راجع به منابع غیرکلیدی را نیز به دست می‌آوریم و با ظرفیت برنامه‌ریزی شده برای آن‌ها مقایسه می‌کنیم.

برنامه‌ریزی ظرفیت مورد نیاز را چگونه انجام دهیم؟

برای برنامه‌ریزی ظرفیت مورد نیاز همان کاری را می‌کنیم که برای برنامه‌ریزی تقریبی ظرفیت انجام دادیم، اما به دلیل تفاوت‌هایی که گفتیم باید تغییرات زیر را اعمال کنیم:

۱- جای شناسایی منابع کلیدی باید همه منابعی را که در اجرای برنامه مواد (تصمیم‌های مرحله MRP) نقش دارند، شناسایی و فهرست کنیم.

۲- در تشکیل پروفایل منابع باید علاوه بر محصولات نهایی، کاری که هر منبع می‌تواند در ارتباط با مواد سازنده محصولات انجام دهد را نیز فهرست کنیم.

۳- در CRP برای بررسی برنامه ارائه شده باید به اندازه لات تولید نیز توجه کنیم. مثلاً شاید دستگاهی داریم که ترجیح می‌دهیم برای کاهش هزینه‌ی تولید، قطعات را فقط در دسته‌های ۴۰۰ تایی تولید کند. اگر چنین تصمیمی اتخاذ کرده باشیم، باید انطباق برنامه ارائه شده با تولید آن قطعه خاص در دسته‌های ۴۰۰ تایی را بررسی کنیم.

۴- ظرفیت مورد نیاز برای در دسترس قرار گرفتن تمام محصولات و مواد سازنده‌شان را به همان شکل که قبلاً در RCCP عمل کردیم، محاسبه می‌کنیم؛ با این تفاوت که جای برنامه زمان‌بندی اصلی تولید یا برنامه تجمعی باید برنامه مواد مورد نیاز را مبنا قرار دهیم.

۵- شیوه بررسی نتایج نیز مطابق همانی است که برای RCCP گفتیم؛ یعنی به طور ویژه به لیدتایم‌ها، کمبود ظرفیت و مازاد ظرفیت توجه خواهیم داشت. البته در CRP و به طور کلی در برنامه‌ریزی دقیق ظرفیت مفید است که به آثار مالی تصمیم‌های ظرفیت و برنامه‌های تولید توجه کنیم، مثلاً شاید یک تغییر ساده‌ در برنامه مواد به کاهش قابل توجه هزینه‌ها منتهی شود یا تغییر در ظرفیت منابع، هزینه‌های زیادی تحمیل کند؛ البته به‌ ندرت این قبیل ارزیابی‌های اقتصادی در RCP انجام می‌شود. همچنین گفتیم که در RCP باید انطباق میان برنامه مواد با اندازه لات تعیین شده برای تهیه مواد را نیز بررسی ‌می‌کنیم؛ بدین ترتیب در صورت منطبق نبودن برنامه ارائه شده ممکن است تغییراتی در برنامه مواد، ظرفیت منابع یا هر دو اعمال کنیم یا اگر امکان‌پذیر و توجیه‌پذیر باشد، ممکن است تبعات ناشی از نادیده گرفتن اندازه لات را بپذیریم و برنامه را به همان شکلی که ارائه شده بدون تغییر در ظرفیت منابع اجرا کنیم.