انسانهای حساس و آسیب پذیر اغلب از ضعفهای خود غافل شده و متوجه تاثیر شدید آنها در وضعیت روانی و تصمیم گیری های روزانه ی خود نمیشوند؛ با این حال تجربه ی اخیر بیماری فراگیر در سال ۱۳۹۸ سبب شد که اهمیت مدیریت استرس و اضطراب بیش از پیش بر همگان نمایان شود.

در تجربه ی اخیر بسیاری به اشتباه و بدون مشکلات جسمی، علائم بیماری را در خود مشاهده کرده و روزهای سختی را توام با اضطراب و استرس سپری کردند و جالبتر آنکه در موارد زیادی بدن و سیستمهای فیزیولوژیک آنها با نمایش علائم کاذب بر شدت نگرانیها افزوده است.

احتمالا در ارتباط با دوستان و همکاران به وضوح مشاهده کرده اید که در شرایط اضطراب و استرس، بسیاری از آنها شادمانی و انرژی سابق را نداشته و اهداف خود را بدرستی پیاده سازی نمیکنند؛ به عبارتی اولویت بندی و ماموریتهای خود را کنار گذاشته و ذهن خود را درگیر مسائل و ترسهایی میکنند که از کنترلشان خارج است.

اگر مشکلات و چالشها به ندرت پیش رویمان قرار بگیرند میتوانیم با کمی صبر از شرایط اضطراب و ترس عبور کرده و با وقفه ای کوتاه مسیرمان را ادامه دهیم، با این حال فراز و نشیبهای زندگی حقیقی و دنیای کسب و کار به حدی زیاد است که بدون مدیریت صحیح آنها، دستیابی به موفقیت امکان پذیر نخواهد بود و به همین علت در این مقاله از مدیریت استرس و اضطراب سخن خواهیم گفت.

پیش از بررسی روشهای مدیریت استرس لازم است دو حقیقت مهم را با یکدیگر مرور کنیم:

حقیقت اول: انسان موجود آسیب پذیری است

ترس از بیماری تنها اتفاقی نیست که ما را دچار استرس و اضطراب خواهد کرد بلکه یکی از صدها و هزاران موردیست که ذهن افراد را درگیر کرده و اولویت بندی آنها را تحت تاثیر قرار میدهد؛ مثلا در حوزه ی عاطفی تشکیل زندگی، جدایی یا مرگ، اطمینان از وفاداری و سلامت عزیزان و یا در حوزه ی کسب و کار مواردی همچون ترس از شکست، مسائل حقوقی، مسائل مالی و آسیب کارگران میتوانند مخل آرامش و سلامت روان افراد باشند.

حقیقت آن است که انسانها در برابر یکایک این تنشها نیازمند صرف بخشی از توان فکری و روحی خود هستند و نهایتا مجموعه ی از آنها میتوانند فضای ذهن را درگیر و شخص را از اهدافش دور نمایند.

حقیقت دوم: اتفاقات با افکار رقم میخورند

در تجربه ی اخیر بسیاری از افراد با مطالعه ی مقالات و اخبار مربوط به ویروس اشتباها علائمی را در خود تشخیص داده اند، تنگی نفس ناشی از اضطراب، احساس ضعف یا خستگی کاذب، تپش قلب دائم، رفتارهای وسواسی آسیب زننده و … مواردیست که بسیاری از خوانندگان این مقاله  بدون آنکه تحت تاثیر بیماری قرار گرفته باشند تجربه کرده اند.

قطعا تمامی این تجربیات بصورت غیر ارادی بوجود آمده و در ساده ترین حالت میتوانند ناشی از ترسها، استرسها و افکاری باشند که افراد را تحت تاثیر قرار داده است.

این مشاهده ی ساده و ملموس بیان کننده ی آن است که با پروش افکار منفی و ترسهایمان  بصورت غیر ارادی و به مرور زمان شرایطی را فراهم میکنیم که ما را در موقعیت شکست قرار خواهد داد.

چرا بیشتر افراد در مدیریت استرس و اضطراب ناتوان هستند؟

برای عوامل تنش زا محدودیت و پایانی وجود ندارد و به همین علت انسانهای مضطرب محکوم به تحمل کردن دائمی آنها و سازش با شرایط دشواری هستند که از طرز فکر چالش برانگیزشان نشات گرفته و آنها را می آزارد.

بصورت کلی فراز و نشیب های زیادی در زندگی همه ی افراد اعم از کارمند و کارآفرین، ثروتمند و فقیر، میانسال و جوان و … وجود دارد که حذف آنها رویایی امکان ناپذیر است، لذا بهترین راه حل بررسی و اصلاح شیوه ی تفکری است که در میان اغلب مردم رواج پیدا کرده و آنها را در شرایط روحی دشواری قرار میدهد.

طرز فکر انسانها و روشی که برای حل مشکلاتشان استفاده میکنند مشابه نرم افزاری میباشد که مبتنی بر خاطرات و تجربیات افراد برنامه نویسی شده و معمولا برای افراد مضطرب مطابق تصویر زیر است:

این افراد اصطلاحا در دو چرخه ی باطل گرفتار میشوند که رایج ترین آن “چرخه ی انتخاب بهترین راه حل” است؛ بصورتیکه ساعتها، روزها و هفته ها برای بهترین راه حل جست و جو کرده و نهایتا در ابهام و تردید گرفتار میشوند.

در این چرخه با مرور مکرر خطرات و مشکلات پیش رو بخش زیادی از ذهن افراد اشغال شده و در سایه ی آن بخش زیادی از خواسته ها و اهدافشان به فراموشی سپرده میشود.

چرخه ی دوم زمانسیت که بهترین راه حل انتخاب شده و اقداماتی برای آن صورت گرفته اما  نگرانی و مرور چالش تا زمان اخذ نتیجه ی نهایی ادامه خواهد داشت و افراد با ترسهایی دست و پنجه نرم میکنند که تاثیری در بهبود وضعیت آنها ندارد.

برای مدیریت استرس و اضطراب چه راه حلی وجود دارد؟

پیش از ارائه ی راه حل لازم است به یک مساله ی مهم اشاره کنیم: تمامی انسانها بر مبنای طرز فکر و علایق خود علاقمند به رشد و توسعه ی توانمندی هایشان هستند که رایجترین آنها ارتقای سطح سلامت و زیبایی ظاهری، مهارتهای اجتماعی و عاطفی، توانمندی های مالی، ارتقای کسب و کار و … است.

اکثر دغدغه های اشاره شده وابسته به عناصر عمیق تری میباشند که عموم مردم از آنها غافل هستند و شامل مواردی همچون شیوه ی ارزش گذاری و اولویت بندی، چهارچوبهای اعتقادی، شیوه ی برخورد با مشکلات، مدیریت منابع، مدیریت استرس و اضطراب و … میشود.

در این میان مدیریت استرس و اضطراب بعنوان موضوع بحث این مقاله یک توانمندی بنیادیست که میتواند در ارتقای وضعیت کسب و کار و  کیفیت زندگی، توانایی مدیریت و افزایش کاریزما و … تاثیرگذار باشد و دستیابی به آن نیازمند ایجاد تغییر در طرز فکر و چهارچوبهای ذهنی است که تنها با تمرین و تلقین مکرر امکان پذیر است.

در این بخش بعنوان یک راه حل موثر، طرز فکری را توصیه میکنیم که لازم است با تمرین و تلقین جایگزین ذهنیت کنونی و آسیب زننده ی افراد مضطرب شود. به تصویر زیر توجه کنید:

در این فرآیند افراد پس از مواجهه با مشکلات بر مبنای اطلاعات و فرصتهای موجود مناسبترین راه حل را انتخاب کرده و عملیاتی میکنند، بعبارتی ایده آل گرایی را به منطق گرایی تقلیل داده و با سرعت بالایی نسبت به مشکلات واکنش نشان میدهند.

کلیدی ترین عنصر این فرآیند خوشبینی است چرا که افراد پس از انتخاب و اجرای راه حل، نتیجه ی مشکلات را مثبت ارزیابی کرده و تا زمان بوجود آمدن شرایط جدید یا کسب اطلاعات بیشترآنها را از اولویتهای بحرانی خود خارج میکنند.

تفاوت اصلی این افراد با سایرین آن است که در چرخه ی کمال گرایی گرفتار نشده و پس از عملیاتی کردن راه حل، مشکل را در اولویتهای بعدی قرار داده و کماکان روی سایر مسائل متمرکز هستند.

در یکی از مقالات ویکی تولید بنام “آیا برای ایجاد کسب و کار مناسب هستید؟” به ویژگیهای مورد نیاز برای کارآفرینی پرداخته شده که یکی از مهمترین آنها توانایی مقابله با استرس و اضطراب است و خوشبختانه با تمرین و ممارست بدست خواهد آمد.

نکته آخر: ترس برادر مرگ است … !

استرس و اضطراب و ترس مکانیزمهای دفاعی بدن انسان برای پیشگیری از خطرات احتمالی و بهبود شرایط محسوب میشوند و در صورت عدم کارایی صرفا احساسات ناخوشایند بی فایده ای هستند که باید از شر آنها خلاص شویم.

در دنیای واقعی هر پیش بینی ناخوشایند تنها یکبار میتواند رخ دهد (آن هم شاید) اما انسان مضطرب و گرفتار در چرخه های ذهنی، بارها و بارها آن را در بدترین حالات ممکن تجربه خواهد کرد، بعبارتی مرگ یکبار اتفاق خواهد افتاد اما شخص مضطرب صدها بار جان خود را از دست داده و بخش زیادی از لحظات خود را در سوگواری میگذراند.

این نکته تکمیلی برای دوستانی بود که اهمیت چندانی برای مدیریت استرس و اضطراب خود قائل نیستند و احتمالا تجربه ای از شرایط سخت و تنش زا ندارند! لذا تا زمانی که آرامش برقرار است و درگیر مساله ی خاصی نیستید برای تقویت مهارتها و توانمندیهای ذهنی خود تلاش کنید تا در آینده محکوم به پرداخت بهای سنگین نشوید.