عموم جامعه خود را خلاق میدانند در حالیکه تنها ۵ درصد از آنها بصورت چشمگیر از این صفت برخوردار هستند.

خلاقیت در رشد و توسعه ی کسب و کارها تاثیرگذار است در حالی که کارآفرینان موفق لزوما انسان های خلاقی نیستند، بلکه کشف خلاقیت های موجود و استفاده از آنها کلید موفقیت آنها است.

این مقاله در تکمیل اپیزود اول رادیو ویکی تولید و نحوه ی اثرگذاری خلاقیت در کسب و کارها و استارتاپ ها تهیه و منتشر شده است.

خلاقیت در کسب و کار چه تعریفی دارد ؟

خلاقیت را میتوان قابلیت کشف راهکارهایی در نظر گرفت که کارایی یا بهره وری بالاتری نسبت به راه حلهای معمول دارند، بعنوان مثال استفاده از روشهای نوین تبلیغات، بازاریابی، خدمات پس از فروش یا ارائه ی محصولات در یک کسب و کار نمونه هایی از خلاقیت است.

خلاقیت های تدریجی و انفجاری

خلاقیت های تدریجی شامل تحولات کوچک اما تاثیرگذاری هستند که بصورت پیوسته ادامه داشته و به مرور زمان مزایای رقابتی پایداری بوجود میاورند. یکی از نمونه های موفق بهره مندی از خلاقیتهای تدریجی، شرکت اپل است که در نسلهای جدید محصولاتش با بکارگیری خلاقیت های جزئی، مسیر رشد و کسب درآمد را به پیموده است. (یا کمپانی هایی مانند بنز، سامسونگ، سونی و …)

خلاقیت انفجاری (و بعبارتی اجرای ایده های انفجاری) کشف راهکارهای بسیار موثر و جدیدی است که بصورت چشمگیری منجر به افزایش بهره روی، رفاه یا کاهش قیمت میشوند؛ مدیریت و استفاده ی صحیح از چنین پتانسیلی میتواند فرآیند رشد و توسعه ی یک محصول را بشدت تسریع نماید.

نمونه ی چنین خلاقیتی در شکل گیری سیستم عامل ویندوزکاملا مشهود است، مجموعه ای از خلاقیتهای انفجاری حیرت انگیز که به سرعت در تمام دنیا مورد توجه و استقبال قرار گرفته اند. فناوری های صفحات لمسی، تاکسیهای اینترنتی، دستگاه های CNC، سیستم های خرید و فروش آنلاین بلیط های اتوبوس، قطار یا هواپیما و … نمونه هایی از خلاقیتهای انفجاری هستند.

بسیاری از صاحبین استارت آپ ها در راستای کمال گرایی یا عجله ی بیش از حد برای دستیابی به اهدافشان در جست و جوی ایده های انفجاری هستند و از بکارگیری تدریجی خلاقیت در زنجیره ی کسب و کارشان غافل میشوند و این در حالیست که مطمئن ترین مسیر رشد کسب و کار بهره مندی از خلاقیت های کوچک و پیمودن تدریجی مسیر توسعه است.

خلاقیت یا بی تجربگی ؟

لزوما به هرگونه خرق عادت و خروج از چهارچوب ها و قواعد خلاقیت گفته نمیشود! بسیاری از کسب و کارها با خیال اجرای یک ایده ی خلاقانه زمان و سرمایه ی زیادی را در مسیر اشتباه هزینه کرده و نهایتا شکست میخورند.

در شروع یک کسب و کار جدید با ایده های زیادی مواجه میشوید که بسیاری از آنها به ذهن بسیاری از کارآفرینان باتجربه خطور کرده اما به دلیل نبود صرفه ی اقتصادی یا محدودیت های فنی مورد توجه قرار نگرفته اند، لذا بهتر آن است در شروع یک فعالیت تجاری نسبت به خلاقیت های انفجاری حساسیت بالاتری داشته باشید و از میزان ریسک پذیری خود بکاهید.

با کسب تجربه و دانش بیشتر بسیاری از ایده های ظاهرا خلاقانه از فهرست تصمیمات شما حذف میشوند. معمولا خلاقیت های چشمگیر زمانی رخ میدهند که پشتوانه ی دانشی و تجربی بالایی داشته باشند و توسط متخصصان بهینه سازی و اصلاح گردند.

چرا خلاقیت در رشد کسب و کارها اهمیت دارد؟

خلاقیت یکی از اصلی ترین ابزارهای خلق مزیت رقابتی محسوب میشود. ایجاد این مزیت با استفاده از روشهای تکراری و از پیش تعیین شده نیازمند صرف هزینه و زمان زیادی است در حالیکه روشهای خلاقانه میتوانند با صرف زمان و هزینه  کمتر نتایج مطلوبی بوجود آورند.

مثال هایی از خلاقیت در عرضه ی خدمات

نت برگ و تخفیفان نمونه های خوبی از خلاقیت در عرضه ی خدمات هستند که نحوه ی ارائه ی تخفیف به مشتریان را تغییر داده و فرآیندی برنده-برنده-برنده برای عرضه کنندگان کالا یا خدمات، شرکتهای واسطه (نت برگ، تخفیفان) و مشتریان نهایی بوجود آورده اند. این در حالیست که پیش از شکل گیری این شرکتها با وجود زیرساختهای مورد نیاز، روشهای سنتی تشویق مشتریان (همچون کارت تخفیف، بن و …) مورد استفاده قرار میگرفته اند.

نتیجه ی خلاقیت این برندها (حداقل در مقیاس بومی) آن است که در مدت زمان بسیار کوتاهی توانستند مخاطبان زیادی را جذب کنند و منافع مالی فوق العاده ای بدست آورند.

مثالی از خلاقیت در تبلیغات

زمانیکه همراه اول بعنوان تنها برند انحصاری خدمات تلفن همراه تمام این بازار را در اختیار داشت، ایرانسل در شروع فعالیت خود موفق شد با بکارگیری روش های تبلیغاتی خلاقانه بخش زیادی از بازار هدف را بدست بیاورد؛ تبلیغات جذاب بنری و تلویزیونی برای ارسال رایگان پیامک، امکان برقراری تماس های تلفنی رایگان، گروه های پیامکی، کمپین های تشویقی و … تنها بخشی از تبلیغات خلاقانه ی ایرانسل بوده است. (در حالیکه که تالیا هیچوقت موفقیت ایرانسل را تجربه نکرد)

مثالی از خلاقیت در طرح محصولات

مثال اخر شرکت کاله است که سالها با عرضه ی محصولات خلاقانه بخش زیادی از بازار لبنیات کشور را در اختیار داشته است، ماست های میوه ای، ماست های طعم دار (بورانی، ماست و خیار و …)، انواع پنیر، دسرهای مختلف و … بخشی از محصولات خلاقانه این شرکت هستند که نقش بسزایی در برندینگ و توسعه ی کاله داشته اند.

چگونه کسب و کاری خلاق داشته باشید؟

همانطور که در مقدمه ی این مقاله عنوان شد خلاقیت عنصری حیاتی برای رشد و توسعه ی یک کسب و کار است با این حال اکثر افراد انسانهای خلاقی نیستند؛ در این شرایط راهکارهای مناسبی برای مدیران ۹۵ درصدی و فاقد خلاقیت وجود دارد که مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

روش اول) الگوبرداری از ایده های خلاقانه

یکی از روشهای رایج در کسب و کارها الگوبرداری از ایده های خلاقانه ی سایر استارتاپ ها و برندهای خلاق است. در بسیاری از کشورهای صنعتی ایده های خوبی در حال اجرا هستند که نمونه ی بومی مناسبی ندارند و الگوبرداری از آنها نتایج خوبی خواهد داشت.

اسنپ، تپ سی یا دیجی کالا نمونه هایی از برندهای داخلی هستند که با الگوبرداری از شرکتهای خارجی و بومی سازی توانسته اند رشد چشمگیری تجربه نمایند.

همچنین بسیاری از افراد یا گروه های خلاق برای اجرای ایده هایشان سرمایه یا زیرساخت مناسبی ندارند و شراکت با آنها یا خرید ایده هایشان منافع زیادی خواهد داشت.

روش دوم) استخدام کارشناسان خلاق

اگر مدیر خلاقی نیستید جای نگرانی نیست، از مدیران میانی و کارشناسان خلاق استفاده نمایید.

در میان نفراتی که جذب میکنید حتما برای نیروهای خلاق و خوش فکر حساب ویژه ای در نظر بگیرید، آنها آینده سازان برند شما هستند. بسیاری از آنها ملاکهای مرسوم را ندارند، توقعاتشان بالاست یا متخصص محسوب نمیشوند با این حال خلاقیت مشهودی دارند و  در مواقع حساس نظرات آنها سازنده و حیاتی خواهد بود.

برای ارزیابی خلاقیت افراد تست های روانشناسی زیادی بوجود آمده که در بسیاری از شرکتهای مطرح جهانی مورد استفاده قرار میگیرند و با کمی جست و جو در اینترنت قابل دسترسی است.

اکثر این تست های روانشناسی  برای متقاضی شرایطی بحرانی را توصیف کرده و راه حل های او را مورد بررسی قرار میدهند. (مثل سقوط هواپیما، طوفان و …)

نظرات و ایده های افراد خلاق فراتر از چهارچوب های رایج و منطقی هستند و در ارزیابی های اولیه احمقانه بنظر میرسند. هوشیار باشید، اعتماد بنفس کارشناسان را ارتقا داده و  برای نظرات خلاقانه ی آنها پاداش در نظر بگیرید.

عمر ایده های خلاقانه کوتاه است، در کسری از ثانیه شکل میگیرند و با ثبت نشدن در زمانی کوتاه به فراموشی سپرده میشوند. هیچ ایده ای را دست کم نگیرید، در دل بسیاری از آنها راهکاری انفجاری با آینده ای درخشان نهفته که قابلیت تکمیل و شکوفایی دارد و کشف آن وظیفه ی مدیران لایق است.

روش سوم) تکنیک ترکیب در خلاقیت

خلاقیت در انسان ماهیت ذاتی و وراثتی دارد، با این حال روش هایی برای ایجاد راهکارهای خلاقانه وجود دارد که برای عموم افراد قابل استفاده هستند.

یکی از این روشها ترکیب راه حل ها و دستیابی به راهکارهای جدید است. ترکیب تلفن همراه ساده با دوربین عکاسی تحولی بزرگ و زمینه ساز در خلق تلفنهای هوشمند امروزی محسوب میشود؛ همچنین استفاده ی همزمان از تکنولوژی تماس صوتی، ویدئویی و متنی در پیامرسان ها، ترکیب خودروهای برقی و بنزینی (ماشین های هیبریدی)، ترکیب ساعت و سیستم عامل IOS (IWatch) و … نمونه هایی موفق دیگری هستند که از این روش استفاده کرده اند.

و در آخر … یک پیشنهاد !

اگر این مقاله متناسب با سلایق و نیازهایتان بود، شنیدن پادکست “رادیو ویکی تولید” را توصیه میکنیم.

این مقاله در تکمیل اپیزود اول این برنامه با موضوع “خلاقیت و نیم نگاهی به اپل” تنظیم شده که از لینک زیر قابل شنیدن یا دریافت است :

اپیزود اول رادیو ویکی تولید – خلاقیت و نیم نگاهی به اپل