آماده سازی کارگاه یا کارخانه برای شروع تولید
حیرت‌انگیز است اما بعضی تازه واردان حوزه‌ی تولید با انگیزه‌های بسیار بالا برای تهیه‌ی تجهیزات و سوله و مجوزها اقدام می‌کنند اما دقیقاً در همین مرحله و پیش از شروع تولید متوقف می‌شوند، چرا؟ چون فوت و فن و ملاحظات راه‌اندازی واحد تولیدی را نمی‌دانند و مشکلاتی پیش رویشان قرار می‌گیرد که عبور از آن‌ها صرفه‌ی اقتصادی ندارد یا دشوار است.
بنا به اهمیت موضوع و رواج اقدامات نسنجیده، ضروری دانستیم که در این نوشته با بیانی ساده و غیرتخصصی به بیان مهم‌ترین ملاحظات شروع تولید بپردازیم تا برای تمامی مخاطبان (فارغ از رشته‌ی تحصیلی و تخصص) قابل درک باشد.
نقطه‌ی اول. منظورمان از آماده‌سازی کارگاه برای شروع تولید چیست؟
اگر متخصصان حوزه‌ی تولید با عبارت “آماده‌سازی کارگاه یا کارخانه” روبه‌رو شوند به درستی گمان می‌کنند که قرار است رویه‌ی پیاده‌سازی و اجرای طرح کارخانه را بررسی کنیم اما منظوری که از انتخاب این عنوان (برای مقاله‌ی پیش رو) داشتیم برگرفته از ادبیات عامیانه‌ی رایج است و نباید به آن نگاه تخصصی داشته باشیم؛ در حقیقت مخاطبان اصلی این مقاله کسانی هستند که واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی را نمی‌شناسند و این عنوان را بر این اساس انتخاب کردیم که ساده‌تر توسط آن‌ها شناسایی شود و به پاسخ سوالات‌شان برسند.
در ادبیات محاوره وقتی کسی می‌پرسد که چگونه کارگاهم را برای تولید آماده کنم به دنبال اجرای نقشه‌های فنی کارخانه نیست بلکه در صدد آن است که اقدامات ضروری برای راه‌اندازی کارخانه و شروع تولید را بداند و ما هم در این مقاله روی همین مساله تمرکز می‌کنیم.
موضوع دیگر این است که در پاسخ به سوالات این عزیزان می‌توانیم دو رویکرد متفاوت داشته باشیم:
۱٫ اولین رویکرد این است که برای پاسخگویی از مفاهیم و تکنیک‌های رایج در علوم مدیریت کسب‌وکار و بازاریابی و توسعه‌ی محصول و طرح‌ریزی صنعتی و مدیریت تولید استفاده کنیم تا به پاسخی جامع و کارآمد برسیم.
۲٫ دومین رویکرد این است که بعضی نکات تجربی و کاربردی را با زبانی ساده بررسی کنیم تا ضروریات کار مشخص شود و برای عموم کاربران در زمانی کوتاه قابل درک باشد.
جالب است بدانید که در ویکی‌تولید می‌توانید به پاسخ‌هایی مبتنی بر هر دو رویکرد دسترسی داشته باشید، طوری که برای رویکرد اول می‌توانید با مراجعه به فهرست مطالب یا برگه‌ی نخست از مجموعه‌های تخصصی‌تر استفاده کنید و برای رویکرد دوم، مقاله‌ی حاضر کمک می‌کند تا با بعضی از مهم‌ترین اقدامات ضروری برای شروع تولید آشنا شوید.
در خلال مطالب این نوشتار تلاش می‌کنیم تا ضمن ارائه‌ی نکات به منابع تخصصی‌تر هم اشاره کنیم و به این ترتیب اگر جایی برایتان مبهم بود یا احساس کردید که به مطالعه‌ی عمیق‌تری نیاز دارید می‌توانید با استفاده از لینک‌های مرجع به مطالب تخصصی‌تر دسترسی داشته باشید.
بعضی از اقدامات مهمی که باید قبل از تهیه‌ی سوله‌ها و ساختمان‌ها انجام شود
وقتی از آماده‌سازی کارگاه برای شروع تولید صحبت می‌کنیم انتظار می‌رود که فضای واحد تولیدی از قبل تهیه یا احداث شده باشد و صرفا روی موضوعاتی تمرکز کنیم که بعد از تهیه‌ی کارگاه مطرح می‌شوند اما از آن‌جایی که بسیاری از اقدامات ضروری قبل از این مرحله انجام می‌شوند و روی مراحل بعدی تاثیر می‌گذارند باید آن‌ها را هم در نظر بگیریم؛ بخشی از مهم‌ترین اقداماتی که پیش از تهیه یا احداث مکان کارگاه انجام می‌شوند عبارتند از:
– انتخاب محصولات کارخانه
– تهیه‌ی طرح محصولات
– تعیین ظرفیت (یا تیراژ) تولید محصولات
– تعیین فرایند تولید هر کدام از محصولات
– تعیین ماشین‌آلات و تجهیزات و نفرات مورد نیاز
– ارزیابی فنی و اقتصادی طرح
– ارزیابی بازار
– تهیه‌ی طرح تجاری
هر کدام از این اقدامات شرح مفصلی دارند و ملاحظات زیادی باید در موردشان رعایت شود که پرداختن به آن‌ها در چهارچوب این مقاله نیست اما نکته‌ی قابل توجه این است که در اغلب موارد پس از تهیه‌ی طرح تجاری باید برای اخذ جواز تأسیس اقدام کنید یا اگر فعالیت‌تان زیر نظر واحدهای صنفی است از آن‌ها مجوز بگیرید که چنین موضوعاتی را در راهنمای اخذ مجوز تولید بررسی کردیم.
نکته‌ی بعدی این است که تهیه یا احداث فضای تولید نمی‌تواند خودسرانه و بدون برنامه باشد، بلکه باید در خصوص مکان جغرافیایی کارگاه (یا شعبه‌های آن) و متراژ زمین و آرایش قرارگیری ماشین‌آلات و دپارتمان‌ها و ایستگاه‌های کاری برنامه‌ریزی شود که چنین مواردی به‌صورت تخصصی در مجموعه‌ی طرح‌ریزی بررسی شده است.
توجه داشته باشید که آن‌چه گفتیم صرفاً بعضی موارد کلیدی و مهم بودند و اقدامات دیگری مثل مذاکره با سرمایه‌گذاران، شناسایی تامین‌کنندگان، تدوین برنامه‌های بازاریابی، ثبت شرکت، دریافت مجوزهای خاص، سفارش بعضی ماشین‌آلات، دریافت امتیازهای معنوی (مثل دانش فنی)، مذاکره با سایر شرکت‌ها یا نهادهای دولتی هم ممکن است در همین مرحله انجام شود.
تأمین ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز
همان‌طور که گفتیم گاهی پیش از تهیه‌ی فضای تولید در خصوص ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز تصمیمگیری می‌شود، علی‌الخصوص بعضی ماشین‌آلات وارداتی هستند یا به‌صورت سفارشی ساخته می‌شوند که طبیعتاً تحویل آن‌ها به زمان بیشتری نیاز دارد و ممکن است که سفارش خرید یا ساخت آن‌ها پیش از تأمین سوله‌ها و ساخنمان‌ها انجام شود اما این یک قاعده‌ی همیشگی نیست و بسیاری از ماشین‌آلات یا حتی در مواردی همه‌ی آن‌ها پس از تهیه‌ی فضای کارگاه تأمین می‌شوند.
نکات مهم و متعددی در خصوص انتخاب ماشین‌آلات وجود دارد که در مقاله‌ای مفصل با عنوان معیارهای عمومی برای انتخاب ماشین‌آلات بررسی کردیم، همچنین تصمیمگیری در مورد استفاده از خطوط تولید یا سیستم‌های کارگاهی نیازمند یادگیری بعضی مفاهیم است که برای مطالعه‌ی آن‌ها می‌توانید به ترتیب از مقالات زیر استفاده کنید:
۱- طبقه‌بندی انواع فرایندهای تولید
در ویکی‌تولید درس‌های دیگری برای بالانس خط تولید یا محاسبه‌ی تعداد ماشین‌آلات مورد نیاز یا تعیین توالی ایستگاه‌های کاری داریم که فعلاً زمان مناسبی برای مطالعه‌ی آن‌ها نیست اما می‌توانید پس از یادگیری مباحث پایه، آن‌ها را از طریق مجموعه‌ی ماشین‌آلات مطالعه کنید.
ضمناً در خصوص تأمین ماشین‌آلات یا مواد اولیه‌ی وارداتی باید اقداماتی در خصوص تهیه‌ی پروفرما و ثبت سفارش و پرداخت به تأمین‌کننده‌ی خارجی انجام دهید که رویه‌ی آن را در راهنمای واردات بررسی کردیم.
روشن است که وقتی ماشین‌آلات تأمین می‌شوند، آرایش قرارگیری آن‌ها مطابق طرحی خواهد بود که در پروسه‌ی طرح‌ریزی تهیه شده است؛ همچنین نصب و راه‌اندازی بعضی ماشین‌آلات نیازمند ملاحظاتی است که باید پیش از شروع تولید در نظر گرفته شوند.
رعایت آیین‌نامه‌های حفاظت فنی و بهداشت کار
آیین‌نامه‌های حفاظت فنی و آیین‌نامه‌های بهداشت کار، مقرراتی هستند که واحدهای تولیدی ملزم به رعایت‌شان هستند و این موضوع توسط بازرسان کار و کارشناسان بهداشت نظارت می‌شود، لذا بی‌توجهی به این مقررات می‌‌تواند باعث تعطیلی موقت تمام یا بخش‌هایی از کارگاه شود که طبیعتاً مشمول هزینه‌هایی مثل توقف تولید و پرداخت دستمزد کارگران (با وجود تعطیلی کارگاه) و اصلاح موارد تخلف است.
با این اوصاف منطقی‌تر است که پیش از شروع تولید ابتدا هماهنگی وضعیت کارگاه با ضوابط فنی و بهداشت بررسی شود تا در صورت وجود تعارض، اصلاحات با هزینه‌ی کمتری صورت پذیرد و از تبعات احتمالی آن در آینده پیشگیری شود.
در ویکی‌تولید مقررات مربوط به حفاظت فنی را در مقاله‌ای با عنوان حفاظت فنی و بهداشت کار بررسی کردیم که در صورت داشتن اشتراک ویژه می‌توانید آن را مطالعه کنید.
اجرای جزئیات طرح‌ریزی
قاعدتاً وقتی سوله‌ها و ساختمان‌ها و فضای کارخانه آماده می‌شود یعنی نقشه‌های عمرانی و ساختمانی پیاده‌سازی شده‌اند اما طرح کارخانه شامل جزئیات دیگری هم هست که پیش از شروع تولید باید اعمال شوند؛ مثلاً شاید بعضی از بخش‌های کارخانه به هواکش‌های صنعتی و بعضی از ماشین‌آلات به خطوط انتقال گاز نیاز داشته باشند یا لازم باشد که برای محل قرارگیری پرس‌ها از فونداسیون قوی‌تری استفاده شود و موضوعاتی مثل نصب کابل‌های شبکه و تجهیزات انبارداری و آماده کردن محل بارگیری و ایستگاه‌های کاری از مواردی هستند که برای شروع تولید ضروری به نظر می‌رسند.
پیاده‌سازی تجهیزات انتقال مواد
خیلی وقت‌ها برای جابه‌جایی مواد بین ایستگاه‌های کاری یا ماشین‌آلات یا دپارتمان‌های مختلف از تجهیزاتی مثل نوار نقاله‌ها یا روبات‌ها یا لیفتراک‌ها یا جرثقیل‌ها یا گاری‌های دستی استفاده می‌شود که آن‌ها را به عنوان تجهیزات انتقال مواد می‌شناسیم.
یکی از اقداماتی که باید برای آماده‌سازی واحد تولیدی انجام شود، طراحی و نصب تجهیزات انتقال است که معیارها و ملاحظات آن را در مجموعه‌ی انتقال مواد بررسی کرده‌ایم و می‌توانید برای مطالعه‌ی دقیق‌تر به آن مراجعه کنید.
ضمنا توجه داشته باشید که معمولا تصمیم‌های مربوط به انتقال مواد همزمان با پروسه‌ی طرح‌ریزی انجام می‌شود اما این نکته را به‌صورت جداگانه ارائه کردیم چون گاهی طرح‌ریزی در کارگاه‌های کوچک جدی گرفته نمی‌شود و در چنین مواردی ضروری است که صاحبان کارگاه پیش از شروع تولید این مساله را هم در نظر بگیرند.
به‌کارگیری منابع انسانی مورد نیاز
یکی از اولین اقداماتی که همزمان با تأسیس واحدهای تولیدی انجام می‌شود، جذب کارگران برای پیشبرد کارها است که ظاهراً ساده به نظر می‌رسد اما از آن‌جایی که به کارگیری آن‌ها مشمول قانون کار است باید مقررات مربوط به ساعات کاری و حق سنوات و بیمه و عیدی و مرخصی‌ها را رعایت کنید تا درگیر مشکلات حقوقی نشوید؛ لذا یکی از اقداماتی که باید پیش از شروع تولید انجام دهید کسب اطلاعات ضروری در خصوص ضوابط قانون کار و تنظیم قرارداد کارگران است تا اولا مقررات حاکم را رعایت کنید و دوما هزینه‌های نیروی انسانی را دقیق‌تر تخمین بزنید.
توصیه می‌کنیم که اگر فرصت کافی دارید نگاهی به مجموعه‌ی حقوق کار ویکی‌تولید داشته باشید؛ در این مجموعه مقررات حاکم بر رابطه‌ی کارگر و کارفرما را به‌صورت جامع و به زبانی ساده بررسی کردیم.
پیاده‌سازی ملاحظات استاندارد
علاوه بر ضوابط حفاظت فنی و بهداشت، استانداردهایی برای بعضی موضوعات و محصولات تدوین شده که رعایت برخی از آن‌ها اجباری است؛ مثلاً محصولات آرایشی و بهداشتی یا مواد غذایی مشمول استاندارد اجباری هستند و در صورتی که ضوابط مربوطه رعایت نشود، امکان عرضه‌ی آن‌ها در بازار وجود نخواهد داشت.
بدیهی است که برای رعایت ضوابط استاندارد باید ماشین‌آلات و فضای کارخانه ویژگی‌های خاصی داشته باشند و منطقی‌تر است که پیش از شروع تولید به این موارد رسیدگی کنید تا از تولید محصولات غیراستاندارد و سایر هزینه‌های احتمالی پیشگیری شود.
در صورت تمایل به مطالعه‌ی بیشتر در مورد ضوابط استاندارد می‌توانید به راهنمای اخذ نشان استاندارد مراجعه کنید.
دریافت پروانه‌ی بهره‌برداری برای شروع تولید
جواز تأسیس به معنای مجوز نهاد مربوطه در خصوص راه‌اندازی واحد تولیدی است اما برای شروع تولید و بهره‌برداری از کارخانه باید پس از فراهم شدن شرایط (مثل تأمین ماشین‌آلات و استخدام کارگران) برای دریافت پروانه‌ی بهره‌برداری اقدام کنید؛ ضوابط دریافت این مجوز هم به مانند جواز تأسیس در راهنمای اخذ مجوزهای تولید بررسی کردیم که برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به آن مراجعه کنید.
وقتی همه چیز برای بهره‌برداری از کارخانه آماده شده باشد، برای شروع تولید باید برای اخذ پروانه‌ی بهره‌برداری اقدام کنید که صدور آن به منزله‌ی شروع رسمی بهره‌برداری از کارخانه است و به این ترتیب مراحل آماده‌سازی کارگاه یا کارخانه به پایان می‌رسد.
در این برگه علاوه بر نکات اختصاصی که برای آماده‌سازی کارگاه و شروع تولید گفتیم، منابع متعددی برای مطالعه‌ی عمیق‌تر و دقیق‌تر معرفی کردیم که مرور آن‌ها به تسلط بیشتر شما کمک می‌کند اما بنا به تجربه و بررسی رفتار کاربران حدس می‌زنیم که مطالب زیر هم برای شما جذاب باشد:
راهنمای تصمیمگیری برای ورود به حوزه‌ی تولید
اگر قصد مطالعه‌ی هیچ یک از این مطالب را ندارید و از سایت خارج می‌شوید، برایتان آرزوی موفقیت می‌کنیم و امیدواریم دوباره در فرصتی دیگر میزبان شما باشیم.
سلام
من یک ایده داشتم و مشابه در بازار دارد و با یک سرمایه گذار شروع به ارائه ایده کردم
طرح اولیه با استقبال سرمایه گذار روبرو شد
شرمایه گذار دارای تجهیزات و مکان و خلاصه هرچیزی که برای تولید محصول نیاز بود در اختیار دارد
می خواهستم راهنمایی کنید که چطور می تونم با ایشون همکاری کنم منظور نوع قرارداد هستش
شخص مقابل یکی از تولید کنندگان مطرح کشور در زمینه دیگه هستش و با شناختی که دارم همیشه دوست داره کنترل همه چیز دست خودش باشه و دیگران براش کار کنن
امیدوارم منظورم رو تونسته باشم منتقل کرده باشم
ممنون میشم راهنمایی کنید
با تشکر
سلام بر شما دوست عزیز، دوستان ما از طریق ایمیل پاسخگوی شما خواهند بود.
سلام
من تولید کننده هستم
و دارم یک ساله بزرگ‌تر میسازم
نیاز به کمک در چیدمان دستگاهه و مکان ساخت انبارها و ….. بصورت حرفه ای دارم .
از چه کسی می‌توانم کمک بگیرم
سلام
شرکتهای مشاوره مهندسی در حوزه ی صنایع اینکارو انجام میدن براتون
سلام.من میخوام تراش cnc. بخرم و سفارش بگیرم. اما نمیدونم چجوری. امکانش هست منو راهنمایی کنید
با سلام و وقت‌بخیر، برای پاسخ به سؤال شما می‌شود چند جلد کتاب نوشت.
در مورد دستگاه CNC باید به نوع کنترلر و ابعاد دستگاه و دقت مورد نظرتان و سایر پارامترهایی که در درس‌های مربوطه گفتیم توجه کنید، اما در مورد سفارش گرفتن و کار کردن پیشنهاد می‌کنیم دوره‌های تصمیمگیری برای ورود به تولید و مدل کسب‌وکار را مطالعه بفرمائید.